Van open brug tot vermoeide tellers: dit gebeurde er op de Friese stembureaus op de verkiezingsdag

Maar waar gehakt wordt, vallen spaanders. Omrop Fryslân maakte een inventarisatie van de meest opmerkelijke incidenten op de stembureaus bij de Provinciale Staten- en Waterschapsverkiezingen. Daaruit wordt duidelijk dat een dag op een stembureau bepaald niet saai hoeft te zijn.

Voor alle stembureaus wordt voor de verkiezingsuitslag een proces-verbaal opgemaakt. Daar worden ook onregelmatigheden en klachten in genoteerd. Bij de meeste stembureaus verliep alles volgens plan, maar dat was zeker niet overal het geval

Zo was het voor mensen met een beperking in sommige plaatsen lastig om te stemmen. Zo stond er in het proces-verbaal van het stembureau in sportcomplex De Trije in Franeker: "Stemhokje is niet toegankelijk voor rolstoelers. Blad moet daartoe eerst naar beneden worden gehaald. Rolstoelplank zit los, glijdt weg: gevaarlijke kier ongeveer 10 cm."

Bij de NHL-hogeschool waren er problemen met de deur. "Schuifdeur (openslaande deuren) gaan voor mensen met een scootmobiel te snel dicht." In onder andere Ie en Echtenerbrug waren de stembureaus niet goed toegankelijk voor mensen in een rolstoel, zo blijkt uit de processen-verbaal.

In Súdwest-Fryslân waren de zogenoemde stemmallen voor blinden en slechtzienden niet aanwezig. Vooraf was al bekendgemaakt dat deze mensen met taxi's naar stembureaus in andere gemeenten zouden worden gebracht, zodat ze toch met de stemmal konden stemmen.

En wie wel goed kan zien, had het hier en daar nog steeds lastig. In Sickenga-oord in Wolvega werd geklaagd dat er te weinig licht was. En in De Kamp in Sumar vonden mensen de kleuren op de stembussen niet bepaald behulpzaam.

Buiten was het licht ook nog wel eens een probleem, zo blijkt uit het proces-verbaal van De Trije in Franeker: "Geen verlichting vanaf parkeerplaats naar ingang stembureau. Wordt door aantal stemmers als zeer eng ervaren."

Niet in alle plaatsen waren de stembureaus op tijd open. "De opening van het stembureau was ongeveer 10 min. te laat. Er moest te veel worden opgeruimd. Een kiezer heeft niet gestemd op dat moment", zo wordt gemeld over het stembureau in Wijnjewoude.

En het stemlokaal in de kantine van VV Heerenveen opende ook iets later. "Het stemlokaal is nog op slot op het moment dat we moeten beginnen, en we hebben niet het telefoonnummer van iemand die dat euvel kan verhelpen. Wel handig als dat er in het vervolg wel is."

De opkomst voor de Provinciale Statenverkiezingen ligt in Fryslân op 65,6 procent. Vier jaar geleden was dit 59,1 procent. Op sommige stembureaus was het dan ook merkbaar druk. Op De Veenhoop, in Oudega (De Fryske Marren) en Raard waren er te weinig stembiljetten.

Onder meer in Ureterp en Leeuwarden klagen mensen over lange wachttijden. Bij het stembureau in MFC Westeinde in Leeuwarden liepen de wachttijden op tot 20 minuten. De langste wachttijd werd echter gemeld in Oppenhuizen, bij MFC It Harspit. "De Westerbrug stond vandaag 2,5 uur open. Lange reistijd naar stembureau", was de droge conclusie.

In de categorie opmerkelijk, deze passage uit het proces-verbaal van het stembureau in De Tarin in Eastrum: "Aantal kiezers was verbaasd dat ze zich moesten legitimeren: 'Dat hoeft anders ook nooit'."

In MG Rehoboth in Leeuwarden was er een bijzonder voorval. De naam op de stempas kwam door een huwelijk niet overeen met de naam op de ID-kaart. "Gemeente geeft aan op "gevoel" af te gaan", zo worden de stembureauleden geadviseerd.

De problemen waren in Lenna in Wolvega iets minder groot: "Kiezer gaf aan dat het potlood in stemhokje 2 geen goede punt had (opgelost door punt te slijpen)."

In CBS De Optimist in Heerenveen kon er ook worden gestemd. De hoge energieprijzen lieten daar net nog weinig sporen na. "Een vrouw vindt het jammer dat de deur open staat en de kachel aan. Slecht voor het milieu. Kan dit ook anders?"

Stempas, identificatiebewijs, stembiljet, potlood; in het stembureau heb je nog weleens wat nodig, maar in de gereformeerde kerk van De Westereen maakten ze het wel heel bont: "Dinercadeaukaart gevonden. Ingeleverd bij gemeente."

Van de kerk is het een klein stapje naar Jezus. In VSG De Bron werd zijn aanwezigheid door een kiezer niet helemaal gewaardeerd. "Er hing een poster met "kies voor Jezus" en dat vond een kiezer niet prettig. Er wordt niet speciaal naar een partij gewezen dus ze mogen in dit gebouw blijven hangen", is de conclusie in het proces-verbaal.

Fouten worden overal wel eens gemaakt. In 't Buurthuus in Noordwolde was er bijvoorbeeld wel een heel ongelukkig incident. "Twee personen hebben twee keer een stembiljet Provinciale Staten gekregen en hier twee keer mee gestemd. Ze hebben dus niet voor het waterschap gestemd."

Aan het einde van zo'n verkiezingsdag moeten de stemmen worden geteld. Voor sommige stembureauleden duurde de dag echter iets te lang. "Stembureaulid/teller had geen zin meer en heeft stembureau vervroegd verlaten. Dat gaf enorme problemen voor de medeleden. Dit is niet gepast/wenselijk als men niet op zijn of haar mede stembureauleden kan rekenen", valt te lezen in het proces-verbaal van De Koppejan in Jubbega.

In de Sionskerk in Oudeschoot een zelfde soort probleem. "... Is niet op komen dagen bij het tellen. Volgens een van de anderen was dit de vorige keer bij dezelfde meneer ook het geval. Ik heb gebeld. Hij was het vergeten: sorry, en ik zit in Zwolle, kan niet komen."

Oudeschoot kon gewoon een uitslag melden, net als de andere stembureaus in de provincie. De uitslag is donderdag definitief gemaakt. Daarmee zitten de verkiezingen erop. Volgend jaar kunnen we weer naar de stembus, dan voor het Europees parlement.