Meeste Statenleden willen geen bezuinigingen op taal en cultuur

Maar volgens het CDA is het van tafel halen niet reëel. Er komen financieel zware tijden aan voor de regionale overheid.

De provinciale verkiezingen staan voor de deur. Op 15 maart is het zover. De politieke partijen beginnen zich te roeren. Ze spreken zich ook uit over cultuur.

Enkele maanden geleden stemde een meerderheid van de Staten in met een bezuiniging van 1,6 miljoen euro op taal en cultuur in Fryslân. Deze was onderdeel van een grotere bezuiniging van 7 miljoen euro. Afgesproken werd wel dat de bezuiniging een jaar later zouden ingaan dan eerst de bedoeling was. Het zou nu gebeuren in 2026.

Er zullen onzekere tijden aanbreken voor de provincie. Het Rijk wil de financiering van de provincies anders organiseren. Er worden tevens veranderingen verwacht bij de motorrijtuigenbelasting, de enige directe bron van inkomsten van provincies.

Coalitiepartijen PvdA en FNP stemden eerder in met de bezuinigingen. Ze willen nu dat de bezuinigingen op taal en cultuur weer van tafel gaan.

"Wie wil er nou niet van bezuinigingen af? Dat zijn stoere verkiezingspraatjes. Maar zo werkt het niet", zegt Friso Douwstra. Hij is gedeputeerde van financiën en lijsttrekker van het CDA. "Bovendien moeten we naar het hele plaatje kijken: er wordt ook bezuinigd op economie, op het openbaar vervoer en op sport."

De PvdA denkt daar anders over. De partij is ervan overtuigd dat het financieel haalbaar is, volgens lijsttrekker Edou Hamstra. "Wij denken dat we het anders moeten regelen. Er wordt te ruim begroot. Op de begroting blijft elk jaar miljoenen over. Dat is dood geld."

Ook Sijbe Knol van de FNP weet waar hij het geld vandaan wil halen: "Er gaat heel wat geld om in de lobby voor het binnenhalen van fietswedstrijden zoals de Vuelta en de Tour. Laten we daarmee ophouden."

De VVD laat weten dat de partij niet warm loopt voor de bezuiniging die nu voorligt, ook al heeft de partij daarmee ingestemd.

"De sector heeft het niet gemakkelijk door corona en hoge energieprijzen", zegt Martijn Brands. Hij is Statenlid van de VVD en woordvoerder cultuur van die partij. "Terwijl cultuur- van musea tot talentontwikkeling - een enorme meerwaarde heeft op de gemeenschap. Daar nu op bezuinigen vinden we een slecht plan."

Verschillende andere partijen zoals ChristenUnie, D66, GroenLinks, SP en JA21 willen de bezuiniging ook van tafel hebben.

Wat opvalt is dat verschillende partijen vinden dat cultuur voor iedereen toegankelijker moet zijn. De PvdA wil cultuur goedkoper maken voor mensen met een smalle beurs.

De partij pleit voor een cultuurfonds, zo vertelt Hamstra. "Een fonds waar iedereen makkelijk iets kan aanvragen voor eenmalige dingen."

Het CDA vindt zo'n fonds een prima idee. De partij wil daarvoor eenmalig extra geld uit de reserves beschikbaar stellen. "En dan niet voor cultuur met een grote K, maar voor cultuur in de dorpen zoals theater en hafabra", vertelt Douwstra.

Nieuwkomer Boer Burger Beweging (BBB ), die hoog scoort in de peilingen, vindt dat de focus meer moet komen op de instellingen in het buitengebied, zo valt de lezen in hun verkiezingsprogramma:

Edou Hamstra van de PvdA vindt het heel belangrijk om cultuur te steunen.

Hamstra: "In tijden waar van alles op ons afkomt, is het juist belangrijk. Kunst en cultuur verbindt ons. Kijk naar Under Wetter van Tryater. Het is niet alleen een mooi stuk, maar het geeft ook stof tot nadenken."

Het CDA vindt dat cultuur beter aan moet sluiten bij actuele, maatschappelijke ontwikkelingen Het Fries Landbouwmuseum zou een rol kunnen spelen in de stikstofkwestie of het Natuurmuseum Fryslân in educatie, volgens de partij.

Linkse partijen zoals GroenLinks en Partij voor de Dieren zijn het daarmee eens. Ze gaan zelfs nog een stap verder. "Cultuur is wel degelijk een basisbehoefte en een vitaal onderdeel van welzijn", zegt GroenLinks-lijsttrekker Charda Kuipers.

"Een samenleving gedijt het beste als er volop ruimte is voor tegenmacht, kritische geluiden en reflectie. Media en kunst vervullen hierin een belangrijke rol", zo vindt de Partij voor de Dieren.

Bovendien vindt GroenLinks dat er met de bezuinigingen te veel op de feiten vooruitgelopen is. "Er is nu alleen gekeken naar een lijstje met basisdingen die een provincie moet doen, zonder na te denken over wat wij als provinciale politiek belangrijk vinden. Het is meer dan een rekensommetje: we moeten eerst de discussie voeren over wat we met cultuur willen en dan pas besluiten nemen", vindt Kuipers.