Lanlike aksjedei fan boeren tsjin de stikstofplannen: sjoch hjir werom op it boereprotest

We slute dit blog. Folgje ús webside en app om op de hichte te bliuwen fan it lêste nijs oangeande de stikstofoanpak en de konsekwinsjes dêrfan.

Boeren dy't de regels oertrêden hawwe by de aksjedei tsjin it stikstofbelied fan it kabinet, komme der net samar foar wei. Dat seit Dilan Yesilgöz, minister fan Justysje.

"Er zijn veel boeren geweest die zich aan de regels en afspraken hebben gehouden en toch hun geluid hebben laten horen. Veel boeren hebben er misbruik van gemaakt. Waarschijnlijk denken zij dat ze er mee wegkomen. Ik hoop dat we in een land leven waar dat niet zo is", seit se.

Earder sei de plysje tsjin Omrop Fryslân dat it gjin boetes útdield hat oan boeren dy't de plysjeblokkades op de A7 negearren. Ek de spûkriders op dyselde dyk waarden net bestraft. De minister sil útsykje oft boeren efterôf dochs noch bestraft wurde kinne, eventueel mei it brûken fan kamerabylden.

It is net de earste kear dat de boeren aksjefiere. Se hawwe al faker mei trekkers op in paad west om te protestearjen tsjin it oerheidsbelied oangeande de agraryske sektor. Mar is der noch draachflak foar de protestaksjes? Omrop LEO Middelsé socht it út.

Boeren hawwe de sneldyk A6 by Emmeloord yn beide rjochtingen blokkearre mei trekkers. Ferkear fan en nei Fryslân moat rekken hâlde mei ophâld. Dat lit Rykswettersteat witte. In wurdfierder slút net út dat der op mear plakken sokke aksjes komme sille.

Ien fan de Fryske aksjefierders yn Stroe is Tsjitske Dijkstra fan Raard. Neffens har is der gjin goeie ûnderbouwing foar de stikstofplannen fan it kabinet.

Neffens har bliuwe de boeren aksjefieren oant de stikstofplannen fan tafel binne. "Wy moatte it mei syn allen dwaan. As se de boeren fuortjeie, is it hiele griene gebiet fuort."

It offisjele programma fan it protest tsjin de stikstof- en natuerplannen fan it kabinet yn Stroe is ôfrûn. De earste aksjefierders binne op in paad nei hûs. Rykswettersteat warskôget dat it wolris in swiere jûnsspits wurde kin. It protest is goed ferrûn. Troch de waarmte moasten der wol in protte minsken nei in EHBO-post, stelt ferslachjouwer Auke Zeldenrust.

Der wienen in soad sprekkers, wêrûnder in oantal politisy. Neffens Zeldenrust krige Caroline van der Plas fan BBB de grutste reaksje fan it publyk.

De plysje stelt dat it gjin boetes útdield hat oan boeren dy't de plysjeblokkades op de A7 negearren. Ek de spûkriders op dyselde dyk binne net bestraft.

Der protestearje ek in oantal boeren by it provinsjehûs yn Ljouwert. It giet om 7 trekkers mei 40 oant 50 aksjefierders. Se wolle dat steateleden harren hantekening ûnder in brief wêryn't stiet dat de provinsje it lanlike stikstofbelied net opfolgje sil.

It offisjele programma fan it protest tsjin de stikstof- en natuerplannen fan it kabinet yn Stroe is om 13.15 oere hinne begûn. Eins soe it programma om 12.00 oere begjinne, mar doe wienen noch in soad minsken ûnderweis nei it terrein dêr't aksje fierd wurdt.

Tal fan tûzenen boeren en oare tsjinstanners fan de stikstofplannen hawwe har sammele op it terrein. Ek steane der tûzenen trekkers om it fjild hinne, dêr't in poadium delset is. De sfear is gemoedlik. Der fleagen der fleantúchjes mei teksten derachter as 'no farmers no food' en 'proud to be a farmer'.

Op de A7 tusken Drachten en It Hearrenfean binne de files ûnderwilens oplost.

De plysje hie de Fryske aksje op de A7 ferbean, mar dochs binne de boeren op de dyk kaam. "Dat geeft voor ons een zeer gevaarlijke situatie, omdat de hulpdiensten er niet of nauwelijks langs kunnen, dus daar zijn wij niet zo blij mee", seit Jacqueline van Wijk van de ienheid Noard- Nederlân.

Om de aksje tsjin te gean hie de plysje de op- en ôfritten tichtset mei plysjewein. "Links en rechts zijn ze om de politieblokkade heengereden. wat zeer gevaarlijke situaties gaf, omdat er een aantal aan het spookrijden zijn en door de berm. Door de zeer gevaarlijke situatie die is ontstaan, zijn ze toch op de A7 beland."

De plysje respektearret neffens har dat de boeren foar harren belangen op komme wolle, mar dit mei net ta skea gean fan de ferkearsfeiligens.

Ferslachjouwer Ben de Jager siet mei in aksjefierder yn de auto op de A7 by De Tynje, Joost Mulder. Hy wurket yn de feefoer. "We binne ûnderdiel fan de sektor en dan komme se ek oan ús. We wolle in statement meitsje, we kinne net sûnder de boeren."

Neffens him is der mear tiid en romte nedich om nei oplossingen te sjen.

De Fryske aksje fan it riden op de A7 soe om healwei tolven einigje yn de greide by Beetstersweach, mar rûn ek fertraging op. "Noch hûnderten trekkers ride troch it doarp en dy moatte allegear in greide yn. Dizze Fryske boeren gean net nei Stroe", seit ferslachjouwer Willem Vermeltfoort.

Ferslachjouwer Auke Zeldenrust is yn Stroe. De reis derhinne wie in hiel o heden mei opstoppingen, omliedingen en optochten. "Noch lang net alle trekkers binne op it terrein. Dus it programma rint fertraging op." Der binne sprekkers, ûnder oare Caroline van der Plas fan de BBB.

"De sfeer zit er hier goed in, de reis hiernaartoe ging goed", seit Mick Tinga fan Farmers Defence Force dy't yn Stroe is. Neffens him binne der al 20.000 minsken en der wurde noch folle mear ferwachte.

Dat Twadde Keamerlid Tjeerd de Groot om feilichheidsredenen net nei Stroe komme kin, fynt er oanstellerij. "We zoeken hem zelf wel op. Er is geen reden dat er hier iets zou gebeuren. We zijn altijd beschaafd geweest en hebben ook wel met hem gesproken. Maar hij houdt vast aan zijn standpunten en eet het liefst een broodje gras en daar passen we voor."

De demonstraasje is noch net begûn, se wolle wachtsje oant elkenien der is. "We gaan door, al is dat tot vannacht, dat maakt ons niet uit."

It ferkear op de A7 by Drachten rint hielendal fêst. Der is in flinke file ûntstien troch in blokkade. In wein stiet oer de dyk. De plysje wit net oft it om in bewuste aksje is fan it boereprotest.

Neffens Rijkswaterstaat is yn de rjochting fan It Hearrenfean tusken Drachten en De Tynje 75 minuten fertraging. Der is 9 km stilsteand ferkear op de A7 Drachten rjochting It Hearrenfean, it stiet stil krekt foar de Tynje oant Drachten ta. Ek oan de oare kant stilsteand ferkear fan It Hearrenfean nei Drachten en dan foar de ofslach De Gordyk stiet 1,5 km file. De sneldyk dêr rjochting Drachten is ticht.

De steatefraksje fan Forum voor Democratie is woansdeitemoarn opstapt by de gearkomste fan Provinsjale Steaten. Se dienen dat as protest tsjin de stikstofplannen fan de minister en om de boeren te stypjen. Om healwei alven ferlieten se de seal om op wei te gean nei de boeren.

De partij stelde oan it begjin fan de gearkomste in pear fragen oer de stikstofoanpak oan deputearre Klaas Fokkinga. Oanslutend rûnen de trije Steateleden fuort, noch foardat Fokkinga de kâns hie om antwurd te jaan.

"It giet om it systematysk negearjen fan boargerrjochten", seit Steatelid Durk Dijkstra. It plan moat fan tafel. "We wolle der net iens oer prate."

Om 10.30 oere hinne wienen der al 500 trekkers yn Stroe. Om it doarp hinne stean noch hûnderten trekkers.

Minister Van der Wal (Natuer en Stikstof) snapt dat boeren massaal protestearje tsjin de stikstofplannen fan it kabinet. Se ûnderstreket nochris dat it doel - 50 prosint stikstofreduksje yn 2030 - net feroare wurdt, mar dat provinsjes foar maatwurk soargje kinne.

De minister is net útnûge om by it protest yn Stroe te wêzen. "Dat mag en dat snap ik ook. Het is alleen maar fijn dat we in een land leven waarin je mag protesteren", sei de minister. Se is ree "altijd en overal" mei de boeren te praten. "Ook om het uit te leggen."

"Het is een slechte dag voor de democratie" seit D66-Keamerlid en lânbouwurdfierder Tjeerd de Groot. Hy giet net mear nei it boereprotest yn Stroe, om feilichheidsreden. Yn oerlis mei Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid is dat besletten. Moandei sei hy tsjin Omrop Fryslân dat hy by it protest gjin poadium krige as foarstanner fan it stikstofbelied, mar dochs gong om de diskusje oan te gean.

Ferslachjouwer Willem Vermeltfoort wie by it carpoolplak by It Hearrenfean dêr't trekkers sammelje om stadich nei Drachten te riden oer de A7 en ek yn omkearde rjochting. Om 10.00 oere begjinne se te riden.

De plysje hat oanjûn dat dat net mei op de sneldyk en dat se hanthavenje sille. Dat kin ek achternei oan de hân fan kentekens, mar it fieren fan in kentekenplaat is pas nei 1 july ferplichte, dus de trekkers stean der sûnder platen.

Reyer Frank van der Steege wol mei de aksje boargers bewust meitsje dat se it net iens binne mei de plannen. "We ride op de A7 neist it Natura 2000-gebiet Van Oordt's Mersken, dêr't boeren redusearje moatte. As we stadich ride dan kinne boargers genietsje fan de natuer dy't der is. We wollle in freonlik statement ôfjaan, dêr't minsken sa min mooglik lêst fan hawwe."

Biologyske boer Wytse Brandsma út Boalsert docht net mei oan de aksje. Hy hat it net oan tiid. "Ik soe it net snappe kinne as der foar my ek noch maatregels komme. Ik tink dat we in foarbyldbedriuw binne fan hoe't it ministearje tinkt datst buorkje kinst."

Hy melkt 60 kij op 70 hektare en foar Natuurmonumenten 10 hektare natuer yn behear. Hy wit net wat de maatregels ynhâlde. "De takomst is ûnwis. As we werom moatte yn kij, hawwe we minder molke en dy moat dan djoerder wurde om bestean te bliuwen."

Hy begrypt wol dat der wat barre moat. "Mar de manier wêrop't en hoe't dat kommunisearre is, makket dat it ûnwis is." Mei twa plasdrasgebieten en in grut bioferskaat docht er in soad oan natuer. "De fûgels ha it goed dien en der binne 188 ferskillende plantesoarten op it lân fûn. Ik soe net witte hoe't dit better kin."

Harmen Dijkstra út Himmelum docht net mei oan de aksje. Syn sûnt 2016 biologyske bedriuw sit flakby in Natura 2000-gebiet.

Tsientallen trekkers rieden by him moarns betiid troch de strjitte. "It brânt my wol yn dat ik net mei kin, mar we moatte hjoed kuile. It wurk lit it gewoan net ta."

Hy hat wol soargen. "De stikstofkaart kaam ferline wike út de loft fallen en dêr stiet ús gebiet fûgelhoeke ek op en de Fluezen. No mei dat kaartsje blykt dat ynienen stikstofgefoelich te wêzen en dan wurdt der samar in buffersône omhinne lein fan in kilometer mei 70 prosint reduksje. As dy plannen trochgean, kinne we wol ophâlde." Hy hat no 130 kij. "Ek al soe it 45 prosint wêze, dan kinne we noch wol ophâlde. Ik wie boas en fertrietlik tagelyk doe't we de kaart seagen. We ha jonge bern en watfoar takomst ha dy?"

Ferslachjouwer Willem Vermeltfoort wie om 8.00 oere Bant yn Flevolân, krekt oer de Fryske grins, dêr't de boeren op wei gean nei Stroe yn Gelderlân. Hy seach in soad jongeren op de trekkers, wylst heit thús oan it melken is. In pear reaksjes.

Feehâlder Ype Reinsma fynt it stikstofplan net earlik. "It kloppet net en moat werom nei tekentafel." Hy hat 115 kij en buorket by Boalsert yn in gebiet dat lichtkleure is op de stikstofreduksjekaart. "Mar ek al moast ik wol redusearje, earlikheid komt earst."

Wilco Bron hat in leanbedriuw en wol tsjingas jaan tsjin de maatregels. "De plannen zijn verre van reëel, ze moeten meer kijken naar andere sectoren."

Boeresoan Feike Stellingwerf is ek ûntefreden oer it belied. Se ha 160 kij en sitte flakby de Fluezen. "Dan kinne we wol ophâlde as der 75 prosint fan ôf giet."

Bestjoerders dy't yn de file stienen, hienen oer it generaal wol begryp dat se in skoftsje wachtsje moasten.

Rijkswaterstaat riedt minsken dy't de dyk op moatte oan om de reis út te stellen. Dat jildt benammen foar it midden fan it lân om't trekkers op de sneldiken ride. "We verwachten nu dat het zeker in het midden van het land nu snel gaat vollopen."

"Lachwekkend, maar ook ongeloof toen ik er langer over nadacht", seit melkfeehâlder Johan de Jong fan It Amelân op de plannen fan stikstofminister Van der Wal.

Op It Hearrenfean rydt it ferkear wat stadiger as gewoanwei. Dit is ek ien fan de plakken der't de boeren har sammelje foar de aksje.

Ferslachjouwer Willem Vermeltfoort wie moarns betiid op De Jouwer dêr't de boeren om 6.15 oere sammelje. Mei de boeren dy't by It Hearrenfean sammelje ride se troch nei De Lemmer en gean dan de dyk op rjochting Bant yn de polder en dan op nei Stroe yn Gelderlân.

Gerben Homsma (21) is op De Jouwer. "Ik doch mei om lûd te jaan. Der wurdt ús ûnrjocht oandien. It stikstofprobleem kinst net sa iensidich oplosse. Sjoch ek nei oare oplossingen lykas ynnovaasjes. Wy wolle ek wol bydrage, mar net allinne. It stikstofprobleem is fan elkenien, de oplossing moat net fan boeren allinne komme, mar ek fan oare sektoaren."

De grutte lanlike aksje hat as eindoel Stroe, in doarp yn Gelderlân. Aksjegroep Farmers Defence Force hat boeren frege om dêr mei trekkers nei ta te kommen. Ek Agractie en LTO Nederlân binne belutsen by de aksje.

Yn Fryslân sil in demonstraasje wêze op de sneldyk A7. Tusken Drachten en It Hearrenfean wolle de boeren mei harren trekkers stadich ride. Ek op ferskate oare plakken yn de provinsje wurde boeren mei trekkers ferwachte, mar wêr presys is noch net bekend.

It kabinet hat earder dizze moanne bekend makke dat de stikstofútstjit yn Nederlân drastysk werombrocht wurde moat. In grut part fan dy útstjit wurdt taskreaun oan de lânbou. Yn in grut part fan Fryslân moat de útstjit fan stikstof mei 47 oant 95 persint redusearre wurde. In grut part fan de boeren soe dêrom harren bedriuwsfiering omsmite moatte, of sels hielendal ophâlde moatte.

De aksjefierders hoopje dat minister Christianne van der Wal har stikstofplan ynlûkt, of op syn minst oanpast. Dêrneist hoopje se dat de provinsjes, dy't it kabinetsplan úteinlik útfiere moatte, net meigean sille yn it plan en harren eigen paad kieze.

Yn dit liveblog dogge we ferslach fan de boereprotesten.