Recensie Opera Spanga's Jevgeni Onegin: Een lust voor oog en oor

Het welkomstwoord van regisseur Corina van Eijk zet meteen de toon. Vriendelijk doch kordaat vraagt ze of het publiek geen foto's wil maken tijdens de voorstelling. Maar als mensen dat dan toch doen, "verwacht ik wel dat u de foto ogenblikkelijk op Facebook plaatst, omdat zoveel mogelijk mensen het moeten zien".

Van Eijks gevoel voor humor blijkt de hele voorstelling lang een belangrijk element te zijn. Het drama wordt met een knipoog opgediend.

De opera Jevgeni Onegin van de Russische componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski, gebaseerd op de roman van Aleksandr Poesjkin, stond al een tijd op het verlanglijstje van Van Eijk.
Niet alleen vanwege de weldadige muziek van de beroemde componist, maar ook door de meeslepende dramatiek van het verhaal.

Dat verhaal is verder eenvoudig. De hoofdpersoon Tatjana, een jonge vrouw van goede afkomst, zoekt de zin van het leven vooral in romantische literatuur. Dat verandert op slag als ze kennismaakt met Onegin, een bon vivant die het vooral met zichzelf goed heeft getroffen.

Maar Tatjana veronderstelt een diep en hartstochtelijk persoon achter die narcistische verschijning en schrijft hem een hartstochtelijke liefdesbrief. Als Onegin haar dan botweg afwijst, kan het eigenlijke drama beginnen.

Uit pure hoogmoed probeert deze dandy dan de grote liefde van zijn hartsvriend Lenski te verleiden. Die kan dat niet verkroppen en daagt zijn rivaal uit tot een duel. Met noodlottige gevolgen...

Jaren later, als Tatjana zich intussen als getrouwde vrouw in de betere kringen rondom het Russische hof bevindt, ziet de aristocraat Onegins 'jeugdliefde' wel staan. Maar dit keer is het Tatjana die hem afwijst en Onegin aan zijn noodlot overlaat.

Ook dit jaar is Van Eijk in haar regie beweeglijk en houdt ze de spanning en vaart erin. En ook het niveau van de zang en het orkest is weer uitzonderlijk hoog. Dat is Corina van Eijk na bijna 25 jaar wel toevertrouwd. David Visser en Aylin Sezer weten beiden vocaal te imponeren als Jevgeni Onegin en Tatjana, de hoofdpersonen waar alles om draait.

Maar toch is het in de tweede act de Colombiaanse tenor Juan Carlos Echeverry die als Lenski, de minnaar van Olga en vriend van Jevgeni, de harten van het publiek weet te stellen. Zijn emotionele aria vlak voor zijn noodlottige duel met Jevgeni, werd niet alleen beloond met een daverend applaus, maar deze première-avond ook met een spontane uitroep vanaf de tribune: Bravo! Terecht. Maar ook de komische rol van sopraan Aaike Nortier als de leraar Frans Monsieur Triquet wordt goed ontvangen. Heerlijk.

Complimenten zijn op zijn plek voor dirigent Tjalling Wijnstra en zijn orkest. Vanuit de traditionele kloof tussen podium en publiek was het orkest niet alleen een verdienstelijke en charmante muzikale steun voor de vocale cast, maar wist Wijnstra bovendien zijn musici bij de danspassages op het podium, te verleiden tot opzwepende klanken.

Het aandeel van Ivgi&Greben in deze voorstelling pakt fantastisch uit. Had ik laatst nog mijn twijfels over de theatrale toevoeging van het dansgezelschap aan het openluchtspel Under Wetter van Tryater, ditmaal tillen juist de dansers de opera als totaal naar een hoger niveau. Dat komt bijvoorbeeld tot uiting in de bewuste briefscène van Tatjana, die ik hierboven al aanhaalde.

In het libretto bezingt Tatjana hoe ze in haar verliefdheid Onegin in haar geest overal voor zich ziet. Mooi hoe die innerlijke emoties van Tatjana dan op het podium door de dansers visueel worden gemaakt. Dat het publiek kan zien hoe Tatjana langzaam de macht over zichzelf verliest en zich aan haar erotische gevoelens moet overgeven: "In mijn dromen had ik je al lief."

Mooi hoe dansers dan om de hoofdpersoon heen kronkelen en met grijpgrage klauwen gestalte geven aan de vleselijke lusten. En helemaal operawaardig als de dansers met hun stampende laarzen in een vloeiende choreografie een worden met de muziek.

De hele voorstelling lang blijft de dans een waardevol en aanvullend element in deze opera. Bijvoorbeeld in de scène met het 'feestgedruis' aan het hof in Sint-Petersburg.
Dan vertoont het gezelschap even gemakkelijk traditionele Russische volksdansen als even later erotische dansmanoeuvres.

Dankzij de digitaal vertoonde vertalingen van de Russische teksten hoog boven de spelers kan het publiek meelezen wat er precies gezongen wordt. En zo ook een stukje zien van de rijke literatuur van Poesjkin. Mooi hoe cultuur dan alle grenzen kan overstijgen en werelden bij elkaar brengt.

Ook in het Russisch, ja, op dit moment voor veel mensen nu niet meteen de taal die ze graag willen horen. Enfin, Poesjkin heeft niets te maken met Poetin. En liefde en hartstocht zijn van alle tijden. Zodoende dat de toeschouwer zelf het lot van de mens Onegin tot in de tenen mee kan voelen: "Het geluk dat zo dichtbij was, is nu voorgoed onbereikbaar." Iets om over na te denken bovendien.

Toen Corina van Eijk in 1990 haar eerste grote opera in Spanga presenteerde, werd daarvoor in Spanga en omstreken met grote plaatsnaamwoorden hiervoor aandacht gevraagd. De naam Spanga had plaatsgemaakt voor Verona. De Italiaanse stad die wereldberoemd geworden is door de opera's die hier in de zomermaanden in het Romeinse amfitheater opgevoerd worden.

Die lokale en jolige verwijzingen zijn tegenwoordig niet meer langs de weg terug te vinden. Alleen op de toegangskaarten en op het programmaboekje staat onder de naam Opera Spanga in hoofdletters, het onderschrift 'het Verona van Weststellingwerf' in kleine letters. Meer is immers niet nodig. Opera Spanga heeft al lang haar plekje op de landelijke cultuurkaart gekregen, en bevestigt dat met deze voorstelling. Een lust voor oog en oor!