Dit leverde de fotozoektocht van het Fries Museum op

Het is een vorm van 'crowdsourcing': het Fries Museum heeft 74 glasnegatieven gedigitaliseerd en online gezet. Zo kon iedereen genieten van de foto's en bovendien meedenken over wie er eigenlijk op staat en waar die kiekjes precies zijn gemaakt. Bekend was dat de negatieven in 2001 aan het museum geschonken zijn door de familie Knrol. Op de foto's staan veel boerderijen, groepsfoto's en portretten van Friezen in de toenmalige klederdracht.

"We hebben een hele uitgebreide collectie foto's die via schenkingen en dergelijke in het museum zijn beland. We weten daar soms weinig van. Ten eerste omdat we deze foto's recent hebben gedigitaliseerd, hebben wij ze nu echt pas in beeld. En ten tweede moeten we ons onderzoek vaak beperken tot de tentoonstellingen die we voorbereiden," legt museumdirecteur Kris Callens uit.

Echte 'sneupers' wisten wel raad met de foto's. "Leuk is dat een persoon op Google Street View is gaan zoeken naar de boerderijen die waren afgebeeld op de foto's. Dat geeft aan dat niet alleen een toevallig familielid van een fotograaf of geportretteerde wat kan doen, maar dat ook iedereen die zin heeft mee kan speuren," zegt Callens.

Het bleek dat een van de boerderijen in Ypecolsga staat, naast Woudsend. Met behulp van de Historische Vereniging van Woudsend, de dorpskrant en een familielid van de fotograaf konden daarna weer meer fotolocaties en mensen een naam krijgen.

De foto's bleken te zijn gemaakt door Sjerp Jans Tromp (1858-1928), een boerenzoon uit Ypecolsga. Hij was hobbyfotograaf en legde omstreeks 1910 zijn eigen omgeving vast. Die periode is een belangrijke in de geschiedenis van de fotografie, juist omdat steeds meer particulieren hun eigen wereld gingen vastleggen.

Op de foto hierboven staat Wiebe van der Wal (1889-1978), die in Woudsend een slagerij had. Hij was een zoon van Jacob van der Wal en Marijke van der Brug. De naam van de knecht op de foto is niet bekend. De ouders van Wiebe gingen na hun pensionering rentenieren in Ypecolsga, waar fotograaf Tromp ook woonde.

De koe op de foto is een zogenoemde 'paaskoe', dar was een koe die vlak voor Pasen werd geslacht. Ieder voorjaar werd er zo'n koe gekozen door de slachter, vaak een koe die op tentoonstellingen in de prijzen was gevallen. Sommige slagers paradeerden met hun versierde koe door de straat. Potentiële klanten konden een bestelling voor Pasen doen.

Deze foto is kort na de oplevering van een nieuwe boerderij gemaakt (nu op het adres Ypecolsga 7). Op de foto zit boer Anne Douwes Osinga trots voor de deuren van de nieuwe schuur. Zijn vrouw Neeltje Aukes Nauta zit links van hem. Om hen heen alle kinderen met hun partners. Zeven van de mensen poseren in Friese klederdracht en twee van de mannen hebben hun pet aan een spijker in de muur gehangen.

Zittend van links naar rechts: Ymkjen Wielinga (1871-1947), Pietrik Schotanus (1878-1967), Corneliske Osinga (1861-1946), Neeltje Aukes Nauta (1833-1912), Anne Douwes Osinga (1831-1912), Sipkjen Osinga (1857-1915), Uilkje Hoekstra (1857-1911), Rinske Tromp (1869-1950), Lieuwkje Hoekstra (1867-1952). Rinske Tromp was een halfzus van fotograaf Sjerp Tromp.

Staand: Jurjen Osinga (1874-1954), Michiel Osinga (1871-1934), Jan Attema (1859-1922), Auke Osinga (1859-1947), Tjitte Osinga (1857-1945), Haring Osinga (1868-1930) en Douwe Osinga (1865-1925).

Bij het einde van de Franse overheersing en de vestiging van het huis van Oranje na het jaar 1813 is diverse malen stil gestaan. Dat gebeurde het meest uitgebreid in 1913, met een Eeuwfeest. In veel dorpen en steden waren historische optochten omdat NEderland 100 jaar onafhankelijk was. Weken van tevoren waren mensen al druk met bijvoorbeeld het maken van erepoorten.

De sloep op de foto is daar nog een voorbeeld van. De sloep heeft als naam Wilhelmina en voor op de boot staat een vaandel met de tekst: "Neerlands 1813-1913 onafhankelijkheid." Op de rand van de sloep de namen van de eigenaren, Tj. Kampen en K. Okma.

In de Nieuwe Sneker Courant staat in juli 1913 een stuk over het feest. Het muziekkorps ging door het dorp, kinderen kregen gebak en chocolade, vrouwen konden ringfietsen, in de Nutsbewaarschool was een bloemententoonstelling en achter de stoomboot Woudsend trok een lange staart van versierde gondels door De Welle en De Ie.

Vanwege het succes met de foto's uit Ypecolsga heeft het Fries Museum dus besloten door te gaan met het inschakelen van het publiek. Het nieuwe 'fotomysterie' speelt zich af om de Leeuwarder amanuensis Daniël Draaisma (1867-1931). De bovenstaande foto komt uit de foto van deze Draaisma, die als deskundig helper van 1882 tot 1931 werkzaam was voor het museum.

Mogelijk is dit een groep kleuters van een (bewaar)school in Leeuwarden. Verder weet het Fries Museum nog niets over de foto.

Met potlood is er op de achterkant van deze geschreven dat het een groep leden van gymnastiekvereniging Brinio betreft. "Kiekje, genomen in Heerenveen Juli 1915, op de terugkeer uit Gorredijk. (woensdag 25 juli 1915). Brinio dames 3de prijs." De groep was naar Gorredijk geweest voor een feestelijke wedstrijddag.

Een van de dochters van Daniël Draaisma staat op de foto, op de voorste rij de tweede van links. Waarschijnlijk gaat het om de oudste dochter, Anne (1897-1978). Wie de andere personen zijn, is niet bekend. "Dit zijn verhalen die nog geschreven moeten worden," zegt directeur Callens. "Misschien zijn er nog mensen die er wat van weten. De informatie komt bij de foto's te staan. Er komen meer foto's op de website, dat is erg leuk om door te grasduinen."