Dochter Franeker kibboetsbewoner neemt na ruim 75 jaar tekeningen vader in ontvangst

De tekeningen en schetsen lagen lang op zolder bij de familie Van der Valk in de stad. Die familie kreeg ze vlak na de oorlog. Van wie weet Betty van der Valk niet meer.

"Het werd gebracht en gezegd: het is van Hans, hij is naar Israël", vertelt ze. "Mijn vader en moeder hebben daarna nog heel lang gezocht naar Hans. Ze konden hem niet meer vinden. Dan hoor ik dat hij pas in 2008 is overleden. Mijn vader had dat zo mooi gevonden als hij ze terug had kunnen geven."

Hans Martin Cohn was een van de pioniers die een landbouwopleiding kreeg op de Franeker kibboets. Hij kwam vlak voor het begin van de Tweede Wereldoorlog, in 1939, aan in de stad. Hij werkte bij boerderijen in de omgeving.

Het was duidelijk wat Cohns bedoeling was: naar Israël. Dat is ook terug te zien in zijn tekeningen. Er zit een tekening bij van de zaaier. Dat is ook wel door andere kunstenaars gemaakt. "Het geeft hoop aan voor de toekomst. Dat je zaait om iets te oogsten", zegt Arjo Hillebrand van het Historisch Centrum Franeker. "Hij schildert daarnaast dingetjes over Israël, met Hebreeuwse tekens. Hij is duidelijk bezig met één doel: naar Israël."

Dan breekt de oorlog uit. In november 1941 volgt een razzia en worden alle opgepakte Joden op transport gezet. Cohn werd via Westerbork naar Auschwitz gedeporteerd. Hij overleefde de oorlog, maar kwam terug als een gebroken mens.

In Israël bouwde hij een nieuw bestaan op en kreeg kinderen. De kunst bleef achter in Franeker. Daar werd in 2018 het stof af geblazen door de gezusters Van der Valk. Ze hebben de tekeningen overgebracht naar het historisch centrum in de stad. Daar werden ze vrijdag overhandigd aan Irit Cohn.

Zij had meteen een verrassing, want ze wil dat de tekeningen in Franeker blijven. Cohn vindt dat ze daar thuishoren. Bovendien kun je zo ook zien dat haar vader en de anderen in de kibboets 'gewone' mensen waren met een doel. Ze hoopt dat de pioniers op deze manier niet worden vergeten door toekomstige generaties.

Hillebrand weet wat zijn opdracht is: "Ja, hier goed voor zorgen. Dat komt wel goed. Het is een grote verantwoordelijkheid." De tekeningen zijn gedigitaliseerd en online te zien.