Werk aan Sneker kerk duurt langer, maar wel 15e-eeuwse grafstenen ontdekt

Drie protestantse gemeenten in Sneek komen straks bij elkaar onder het dak van de Martinikerk, daarom was ver- en nieuwbouw nodig. "De kerk wordt gerenoveerd, het wordt straks de enige PKN-kerk in Sneek", legt Tjeerd van der Kooi van de bouwcommissie uit.

Door tekorten aan mensen en materiaal heeft de verbouwing wel zo'n tien weken vertraging opgelopen. "We zijn in een oud gebouw bezig. Op plekken waar je wat wegbreekt, kom je wat tegen wat extra werk oplevert. Covid zat ons dwars en door de situatie in Oekraïne kwam er vertraging in leveringen."

De bedoeling is wel dat in november de vloer klaar is en dat de nieuwbouw bij de kerk dit jaar wind- en waterdicht is. Volgend jaar februari kunnen de deuren weer open, zoals het nu lijkt. "Het zit niet altijd mee, maar het komt goed."

Sinds het begin van dit jaar ligt een deel van de houten vloer van de kerk eruit. Daardoor zijn tientallen grafstenen blootgelegd. Er zitten stenen bij die in het verleden al eens zijn beschreven, maar ook vele onbekende stenen.

Op dit moment werken bouwvakkers in de zuidbeuk van de kerk, waar ook vloerverwarming in komt. "Ook daar hebben we de oude graven gevonden toen wij de vloer weghaalden. Er liggen hele oude stenen, meer dan we eigenlijk verwacht hadden. Dat is heel bijzonder", zegt Van der Kooi.

Van der Kooi wijst naar een grote steen, waar op het eerste oog bijna niets uit op te maken is. Het is verreweg de oudste, uit het laatste deel van de 15e eeuw. Op de steen staan Romeinse cijfers, het lijkt met MCCCC VIII te beginnen.

Het gaat om een oud priestergraf, zo bleek. "Het is er wat onduidelijk in gebeiteld, maar er staat een kelk op, met een voet en een hostie. Volgens de 'zerkologen' die er echt verstand van hebben is dit een unieke vondst. Het is waarschijnlijk een van de oudsten in Fryslân. Heel bijzonder."

Het is niet de enige oude steen, bekend was dat er ook een steen van ene Wybrant uit 1425 in de van oorsprong 11e-eeuwse kerk ligt.

Wat jonger, maar niet minder interessant, is de steen van Heero Doeckes Wiarda. Deze man woonde rond 1539 in Weidum en had bezit bij Goutum. Hij trouwde met Rieme Douwes en later met Anna Bauwma, waardoor hij op Cleyn Buma in Westergeest kwam te wonen. In 1554 werd Wiarda burger in Sneek, waar hij ook olderman was.

Op de grafsteen staat naast zijn wapen met een zwaan dat hij in januari 1577 stierf en hij 'pilgrv van Iervsale' is geweest: hij ging ooit als pelgrim naar Jeruzalem.

Deskundigen van de Grafschriftencommissie van de Fryske Akademy zijn al vaak op bezoek gekomen om de stenen in kaart te brengen. "Ze weten ook goed waar ze naar moeten zoeken. Daar ben ik wel blij mee, want zo krijgen we goede en actuele gegevens", zegt Van der Kooi. Maar het is wel een flinke klus. "Het moet ontcijferd worden en ze duiken ook archieven in om wat boven water te krijgen."

Het is de bedoeling dat de stenen in de zuidbeuk in het zicht blijven en mensen er straks overheen kunnen lopen. Volgens de bouwcommissie is dat een flinke ingreep, want het moet wel vlak zijn. "Het moet netjes worden ingemetseld, de gaten goed worden opgevuld."

Aan de zuidkant zit een houten ingang die vroeger door armen, weduwen en wezen werd gebruikt. "We noemen het ook wel het klompenhok. Daar kunnen straks toeristen de kerk in lopen. Die komen dan in het stuk terecht waar de oude zerken liggen." Zo kan de kerkgemeente haar geschiedenis laten zien.

Er zal geen glasplaat aangebracht worden over de zerken. Van der Kooi: "Dat kan problemen opleveren, doordat er vocht onder komt of dat het groen uitslaat. Dan moet je veel ingrepen doen. Wij willen het wel in het zicht. Ze zijn ook zo dat je eroverheen kunt lopen, ze zijn niet zo uitgebeiteld dat je struikelt."

In de kerkzaal blijft het hout liggen en bij de preekstoel wordt de vloer niet opengebroken. "Rond de preekstoel liggen zeker ook nog stenen. Net zoals in het oosterkoor, daar liggen veel graven. Wij puzzelen nog steeds over hoe we dat daar willen oplossen." Dat is ook een geldkwestie, waar de kerkgemeente steun bij nodig heeft.

De kerkelijke gemeente hoopt dat het einde nu ook een keer in zicht komt. "Wij willen het voor het einde van het jaar gewoon klaar hebben. Hier moet weer gekerkt kunnen worden. En de stad moet hier binnen kunnen komen."