Landelijke actiedag van boeren tegen de stikstofplannen: kijk hier terug op het boerenprotest

We sluiten dit blog. Volg onze website en app om op de hoogte te blijven van het laatste nieuws aangaande de stikstofaanpak en de consequenties daarvan.

Boeren die de regels hebben overtreden bij de actiedag tegen het stikstofbeleid van het kabinet, kommen er niet zomaar mee weg. Dat zegt Dilan Yesilgöz, minister van Justitie

"Er zijn veel boeren geweest die zich aan de regels en afspraken hebben gehouden en toch hun geluid hebben laten horen. Veel boeren hebben er misbruik van gemaakt. Waarschijnlijk denken zij dat ze er mee wegkomen. Ik hoop dat we in een land leven waar dat niet zo is", zegt ze.

Eerder zei de politie tegen Omrop Fryslân dat het geen boetes heeft uitgedeeld aan boeren die de politieblokkades op de A7 negeerden. ook de spookrijders op diezelfde weg werden niet bestraft. De minister zal uitzoeken of boeren achteraf toch nog bestraft kunnen worden, eventueel door het gebruik van camerabeelden.

Het is niet de eerste keer dat de boeren actievoeren. Ze zijn al vaker met trekkers op pad geweest om te protesteren tegen het overheidsbeleid aangaande de agrarische sector. Maar is er nog draagvlak voor de protestacties? Omroep LEO Middelsé zocht het uit.

Boeren hebben de snelweg A6 bij Emmeloord in beide richtingen geblokkeerd met tractoren. Verkeer van en naar Fryslân moet rekening houden met oponthoud. Dat laat Rijkswaterstaat weten. Een woordvoerder sluit niet uit dat er op meer plekken dergelijke acties zullen volgen.

Een van de Friese actievoerders in Stroe is Tsjitske Dijkstra uit Raard. Volgens haar is er geen goede onderbouwing voor de stikstofplannen van het kabinet.

Volgens haar blijven de boeren actievoeren tot de stikstofplannen van tafel zijn. "We moeten het met z'n allen doen. Als ze de boeren wegjagen, is het hele groene gebied weg."

Het officiële programma van het protest tegen de stikstof- en natuurplannen van het kabinet in Stroe is afgelopen. De eerste actievoerders zijn onderweg naar huis. Rijkswaterstaat waarschuwt dat het weleens een zware avondspits kan worden. Het protest is goed verlopen. Door de warmte moesten er wel veel mensen naar een EHBO-post, stelt verslaggever Auke Zeldenrust.

Er waren veel sprekers, waaronder een aantal politici. Volgens Zeldenrust kreeg Caroline van der Plas van BBB de grootste reactie van het publiek.

De politie stelt dat het geen boetes heeft uitgedeeld aan boeren die de politieblokkades op de A7 negeerden. Ook de spookrijders op dezelfde weg zijn niet bestraft.

Er protesteren ook een aantal boeren bij het provinciehuis in Leeuwarden. Het gaat om 7 trekkers met 40 tot 50 actievoerders. Ze willen dat statenleden hun handtekening onder een brief waarin staat dat de provincie het landelijke stikstofbeleid niet zal opvolgen.

Het officiële programma van het protest tegen de stikstof- en natuurplannen van het kabinet in Stroe is omstreeks 13.15 uur begonnen. Eigenlijk zou het programma om 12.00 uur van start gaan, maar op dat moment waren nog veel mensen onderweg naar het terrein waar actie wordt gevoerd.

Vele duizenden boeren en andere tegenstanders van de stikstofplannen hebben zich verzameld op het terrein. Ook staan er duizenden tractoren rond het veld, waar een podium is neergezet. De sfeer is gemoedelijk. Er vlogen er vliegtuigjes met teksten erachter als 'no farmers no food' en 'proud to be a farmer'.

Op de A7 tussen Drachten en Heerenveen zijn de files inmiddels opgelost.

De politie had de actie in Friesland op de A7 verboden, maar toch zijn er boeren op de snelweg gekomen. "Dat geeft voor ons een zeer gevaarlijke situatie, omdat de hulpdiensten er niet of nauwelijks langs kunnen, dus daar zijn wij niet zo blij mee", vertelt Jacqueline van Wijk van de eenheid Noord-Nederland.

Om de actie tegen te houden, had de politie de op- en afritten dichtgezet met politievoertuigen. "Links en rechts zijn ze om de politieblokkade heengereden. wat zeer gevaarlijke situaties gaf, omdat er een aantal aan het spookrijden zijn en door de berm. Door de zeer gevaarlijke situatie die is ontstaan, zijn ze toch op de A7 beland."

De politie respecteert volgens haar dat de boeren voor hun belangen willen opkomen, maar dat moet niet ten koste gaan van de verkeersveiligheid.

Verslaggever Ben de Jager zat met een actievoerder in de auto op de A7 bij Tijnje, Joost Mulder. Hij werkt in de veevoerbranche. "Wij zijn onderdeel van de sector en dan komen ze ook aan ons. We willen een statement maken, we kunnen niet zonder de boeren."

Volgens hem is er meer tijd en ruimte nodig om naar oplossing te kijken.

De Friese actie van het rijden op de A7 zou om half twaalf eindigen in een weiland bij Beetsterzwaag, maar liep ook vertraging op. "Nog honderden trekkers rijden door het dorp en die moeten allemaal een weiland in. Deze Friese boeren gaan niet naar Stroe", zegt verslaggever Willem Vermeltfoort.

Verslaggever Auke Zeldenrust is in Stroe. De reis daarheen was er een van opstoppingen, omleidingen en optochten. "Nog lang niet alle trekkers zijn op het terrein. Dus het programma loopt vertraging op." Er zijn sprekers, onder andere Caroline van der Plas van de BBB.

"De sfeer zit er hier goed in, de reis hiernaartoe ging goed", zegt Mick Tinga van Farmers Defence Force die in Stroe is. Volgens hem zijn er al 20.000 mensen en er worden nog veel meer verwacht.

Dat Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot vanwege veiligheidsredenen niet naar Stroe kan komen, vindt bij aanstellerij. "We zoeken hem zelf wel op. Er is geen reden dat er hier iets zou gebeuren. We zijn altijd beschaafd geweest en hebben ook wel met hem gesproken. Maar hij houdt vast aan zijn standpunten en eet het liefst een broodje gras en daar passen we voor."

De demonstratie is nog niet begonnen, ze willen wachten tot iedereen er is. "We gaan door, al is dat tot vannacht, dat maakt ons niet uit."

Het verkeer op de A7 bij Drachten loopt helemaal vast. Er is een flinke file ontstaan door een blokkade. Een voertuig is over de hele weg geschaard. De politie weet niet of het gaat om een bewuste actie die te maken heeft met het boerenprotest.

Volgens Rijkswaterstaat is er in de richting van Heerenveen tussen Drachten en Tijnje 75 minuten vertraging.

De Statenfractie van Forum voor Democratie is woensdagochtend opgestapt bij de vergadering van Provinciale Staten. Ze deden dat als protest tegen de stikstofplannen van de minister en om de boeren te steunen. Om half elf verlieten ze de zaal om op weg te gaan naar de boeren.

De partij stelde aan het begin van de vergadering een paar vragen over de stikstofaanpak aan gedeputeerde Klaas Fokkinga. Aansluitend liepen de drie Statenleden weg, nog voordat Fokkinga de kans had om antwoord te geven.

"Het gaat om het systematisch negeren van burgerrechten", zegt Statenlid Durk Dijkstra. Het plan moet van tafel. "We willen er niet eens over praten."

Rond 10.30 uur waren er al 500 trekkers in Stroe. Rondom het dorp staan nog honderden trekkers.

Minister Van der Wal (Natuur en Stikstof) snapt dat boeren massaal protesteren tegen de stikstofplannen van het kabinet. Ze onderstreept nogmaals dat er niet aan het doel - 50 procent stikstofreductie in 2030 - wordt getornd, maar dat provincies voor maatwerk kunnen zorgen.

De minister is niet uitgenodigd om bij het protest in Stroe te zijn. "Dat mag en dat snap ik ook. Het is alleen maar fijn dat we in een land leven waarin je mag protesteren", zei de minister. Ze is bereid "altijd en overal" met de boeren te praten. "Ook om het uit te leggen."

"Het is een slechte dag voor de democratie" zegt D66-Kamerlid en landbouwwoordvoerder Tjeerd de Groot. Hij gaat niet meer naar het boerenprotest in Stroe, om veiligheidsreden. In overleg met Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid is dat besloten. Maandag zei hij tegen Omrop Fryslân dat hij bij het protest geen podium kreeg als voorstander van het stikstofbeleid, maar toch ging om de discussie aan te gaan.

Verslaggever Willem Vermeltfoort was bij de carpoolplek bij Heerenveen waar trekkers verzamelen om langzaam naar Drachten te rijden over de A7 en ook in omgekeerde richting. Om 10.00 uur beginnen ze te rijden.

De politie heeft aangegeven dat dat niet mag op de snelweg en dat ze zullen handhaven. Dat kan ook achteraf aan de hand van kentekens, maar het voeren van een kentekenplaat is pas na 1 juli verplicht, dus de trekkers staan er zonder platen.

Reyer Frank van der Steege wil met de actie burgers bewust maken dat ze het niet eens zijn met de plannen. "We rijden op de A7 naast het Natura 2000-gebied Van Oordt's Mersken, waar boeren moeten reduceren. Als we langzaam rijden, kunnen burgers genieten van de natuur die er is. We willen een vriendelijk statement afgeven, waar mensen zo weinig mogelijk last van hebben."

Biologische boer Wytse Brandsma uit Bolsward doet niet mee aan de actie. Hij heeft geen tijd. "Ik zou het niet kunnen snappen als er voor mij ook nog maatregelen komen. Ik denk dat we een voorbeeldbedrijf zijn van hoe het ministerie denkt dat je kunt werken."

Hij melkt 60 koeien op 70 hectare en voor Natuurmonumenten 10 hectare natuur in beheer. Hij weet niet wat de maatregelen inhouden. "De toekomst is onzeker. Als we terug moeten in koeien, hebben we minder melk en die moet dan duurder worden om te blijven bestaan."

Hij begrijpt wel dat er iets moet gebeuren. "Maar de manier waarop en hoe dat gecommuniceerd is, maakt dat het onzeker is." Met twee plasdrasgebieden en een grote biodiversiteit doet hij veel aan natuur. "De vogels hebben het goed gedaan en er zijn 188 verschillende plantensoorten op het land gevonden. Ik zou niet weten hoe dit beter kan."

Harmen Dijkstra uit Hemelum doet niet mee aan de actie. Zijn sinds 2016 biologische bedrijf zit vlakbij een Natura 2000-gebied.

Tientallen trekkers reden bij hem 's ochtends vroeg door de straat. "Het zit me hoog dat ik niet mee kan, maar we moeten vandaag kuilen. Het werk laat het gewoon niet toe."

Hij heeft wel zorgen. "De stikstofkaart kwam vorige week uit de lucht vallen en daar staat ons gebied fûgelhoeke ook op en de Fluezen. Nu met dat kaartje blijkt dat ineens stikstofgevoelig te zijn en dan wordt er zomaar een bufferzone omheen gelegd van een kilometer met 70 procent reductie. Als die plannen doorgaan, kunnen we wel stoppen." Hij heeft nu 130 koeien. "Ook al zou het 45 procent zijn, dan kunnen we nog wel stoppen. Ik was boos en verdrietig tegelijk toen we de kaart zagen. We hebben jonge kinderen en wat voor toekomst hebben die?"

Verslaggever Willem Vermeltfoort was om 8.00 uur Bant in Flevoland, net over de Friese grens, waar de boeren op weg gaan naar Stroe in Gelderland. Hij zag veel jongeren op de trekkers, terwijl vader thuis aan het melken is. Een paar reacties.

Veehouder Ype Reinsma vindt het stikstofplan niet eerlijk. "Het klopt niet en moet terug naar tekentafel." Hij heeft 115 koeien en heeft een bedrijf bij Bolsward in een gebied dat lichtgekleurd is op de stikstofreductiekaart. "Maar ook al moest ik wel reduceren, eerlijkheid komt eerst."

Wilco Bron heeft een loonbedrijf en wil tegengas geven tegen de maatregelen. "De plannen zijn verre van reëel, ze moeten meer kijken naar andere sectoren."

Boerenzoon Feike Stellingwerf is ook ontevreden over het beleid. Ze hebben 160 koeien en zitten vlakbij de Fluezen. "Dan kunnen we wel stoppen als er 75 procent van af gaat."

Bestuurders die in de file stonden, hadden er over het algemeen wel begrip voor dat ze een tijdje moesten wachten.

Rijkswaterstaat raadt weggebruikers aan de reis uit te stellen. Dat geldt zeker voor mensen in het midden van het land. Reden is de drukte op de weg, die is ontstaan doordat op verschillende plekken in het land tractoren op de snelwegen rijden. "We verwachten nu dat het zeker in het midden van het land nu snel gaat vollopen."

"Lachwekkend, maar ook ongeloof toen ik er langer over nadacht", zegt melkveehouder Johan de Jong van Ameland op de plannen van stikstofminister Van der Wal.

In Heerenveen rijdt het verkeer langzamer dan normaal. Dit is ook een van de locaties waar de boeren zich verzamelen voor de actie.

Verslaggever Willem Vermeltfoort was 's ochtends vroeg in Joure waar de boeren om 6.15 uur verzamelen. Met de boeren die bij Heerenveen verzamelen rijden ze door naar Lemmer en gaan dan de weg op richting Bant in de polder en dan op naar Stroe in Gelderland.

Gerben Homsma (21) is in Joure. "Ik doe mee om mijn stem te laten horen. Er wordt ons onrecht aangedaan. Het stikstofprobleem kun je niet zo eenzijdig oplossen. Kijk ook naar andere oplossingen zoals innovaties. We willen ook wel bijdragen, maar niet alleen. Het stikstofprobleem is van iedereen, de oplossing moet niet van boeren alleen komen, maar ook van andere sectoren. "

De grote landelijke actie heeft als einddoel Stroe, een dorp in Gelderland. Actiegroep Farmers Defence Force heeft boeren gevraagd om daar met trekkers naartoe te komen. Ook Agractie en LTO Nederland zijn betrokken bij de actie.

In Fryslân zal een demonstratie zijn op de snelweg A7. Tussen Drachten en Heerenveen willen de boeren met hun trekkers langzaam rijden. Ook op verschillende plekken in de provincie worden boeren met trekkers verwacht, maar waar precies is nog niet bekend.

Het kabinet heeft eerder deze maand bekendgemaakt dat de stikstofuitstoot in Nederland drastisch moet worden teruggebracht. Een groot deel van die uitstoot wordt toegeschreven aan de landbouw. In een groot deel van Fryslân moet de uitstoot van stikstof met 47 tot 95 procent worden gereduceerd. Een groot deel van de boeren zou daarom hun bedrijfsvoering moeten omgooien, of zelfs helemaal moeten stoppen.

De actievoerders hopen dat minister Christianne van der Wal haar stikstofplan intrekt, of op zijn minst aanpast. Daarnaast hopen ze dat de provincies, die het kabinetsplan uiteindelijk moeten uitvoeren, niet mee zullen gaan in het plan en hun eigen pad kiezen.

In dit liveblog doen we verslag van de boerenprotesten.