Unieke filmbeelden opgedoken van de moskee in kamp Wyldemerk bij Balk

FryslânDOK-programmamaker Anne van Slageren kreeg de zwartwitfilm in bruikleen van Ghani van den Bergh, die de film uit een familienalatenschap in beheer heeft. Bij de première op het NFF zijn de beelden aangeboden aan Syds Wiersma van het Fries Film en Audio Archief.

De meeste van de duizenden Molukkers die begin jaren vijftig naar Nederland kwamen, waren christelijk. Het waren voormalig KNIL-militairen met hun gezinnen. Er was een moslimminderheid van zo'n tachtig gezinnen. Onder de Molukkers in kamp Schattenberg in Drenthe, beter bekend als het voormalig kamp Westerbork, waren dertig moslimgezinnen.

Voor deze groep werd in Zuidwest-Fryslân een eigen kamp opgericht: Wyldemerk, bij Balk. In 1956 werd er een moskee gebouwd.

De moskee in Wyldemerk was de tweede van Nederland, maar de eerste echt nieuwgebouwde moskee met een minaret ernaast. Het zwartwit filmpje laat de moskee van binnen zien met mensen in gebed.

De buitenkant is ook gefilmd, inclusief de glimmende minaret. Anne van Slageren: 'Het is een ongewoon beeld in het Friesland van die jaren: biddende moslims in een Molukse moskee in Gaasterland. Bijzonder dat iemand daar toen een film maakte en dat die bewaard is gebleven.'

Helaas is er ook een deel verloren gegaan, vertelt Ghani van den Bergh. Zijn vrouw Soer groeide op in kamp Wyldemerk. Haar oom Abdul Karim Oppier is de maker van de film.

Van den Bergh: "Toen oom Oppier overleed in 1987, vonden we tussen de spullen een projector en deze film. De kinderen gingen de film afspelen op de projector, maar die haperde steeds. En elke keer als hij vastliep, verbrandde er een stukje film. De kinderen hadden er veel plezier om, maar wij hebben 'm er toen gauw uitgehaald."

De beschadigde film is door documentairemaker Lani Ohorella, zelf ook geboren in Wyldemerk, zo goed mogelijk hersteld. In zijn documentaire Een kampong in Friesland uit 1995 heeft hij slechts enkele shots gebruikt. De film raakte in de vergetelheid, totdat onlangs Anne van Slageren belangstelling toonde en de beelden wilde gebruiken.

De film Waarom niet naar Wyldemerk? van regisseur Van Slageren gaat over de persoonlijke zoektocht van de 32-jarige Nikki Manuputty naar haar Molukse geschiedenis. Haar vader en grootouders hoorden bij de moslimfamilies in Schattenberg. Maar toen deze groep naar het moslimkamp Wyldemerk kon verhuizen, wilde Nikki's grootvader beslist niet mee.

Hij bleef als enige moslim met zijn gezin in Schattenberg. Voor Nikki, kind van de volgende generatie, heeft die beslissing gevolgen. In de film probeert zij te achterhalen wat haar grootvader bewogen heeft. Ze wil ook weten of haar eigen gevoelens van uitsluiting en 'er niet bij horen' ermee te maken hebben.