Omrop Tip: 'De oarloch fan heit en mem'

De moeder van Wytske Maris droeg haar leven lang de gevolgen van een bomaanslag op het ouderlijk huis. Wytskes moeder en een tante kwamen daarbij om het leven.

De moeder van Wytske kon levend onder het puin worden weggehaald. Zij verhuisde later terug naar Amsterdam, waar ze een grote schietpartij op de Dam meemaakte. Alles wat er in de oorlog was gebeurd, bleef ook in de jeugd van Wytske altijd merkbaar. Haar moeder had een oorlogstrauma - maar dat begrepen se pas veel later.

Het Joodse meisje Julieke de Levie dat ondergedoken zat op Schier, was de moeder van Yvo Verschoor. Julieke zat eerst met haar zusje op een adres in Burgum. Door schooljuf Martha Karst, die afkomstig was van Schiermonnikoog, werd ze meegenomen naar het eiland. Julieke heeft altijd contact gehouden met juf Karst.

Yvo is nog maar 14 jaar als zijn moeder overlijdt. Jaren na haar dood gaat Yvo naar het eiland om meer verhalen te weten te komen. Uit gesprekken met twee schoolvriendinnetjes van zijn moeder komt hij er achter dat Julieke op het eiland haar gelukkigste jaren beleefde.

De vader van Herman Kloppenborg jr. was een verzetsman uit Winschoten. Op 31 mei 1945 ging hij, vermomd als Canadese majoor, naar Schiermonnikoog om gevluchte oorlogsmisdadigers van het eiland te halen. Zonder geweld te gebruiken lukte het hem de groep van 120 Duitse en Nederlandse SS'ers en SD'ers mee te krijgen. In de haven van Zoutkamp werden ze in vrachtwagens gezet en naar de gevangenis in Groningen gebracht.

Frieder Schulze groeide op in de DDR. Tot de val van de Muur had hij geen idee van het Wehrmachtsverleden van zijn vadert. Heinz Schulze was officier in het 'Schleidorp' op Schiermonnikoog. Hij bediende de radarinstallatie en spoorde zo geallieerde vlliegtuigen op, die over het Waddengebied onderweg waren naar Duitsland.

Frieder gaat naar het Bunkermuseum op Schier, waar hij ontdekt hoe zijn vader Engelse en Amerikaanse bommenwerpers opspoorde en ze liet neerschieten door Duitse jagers. Zijn vader had hem daar nooit over verteld. Voor Frieder is het een indrukwekkende confrontatie.

In de duinen, in het dorp en in een afgelegen boerderijen zijn kinderen op zoek naar de oorlog van hun vader of moeder. Het eiland Schiermonnikoog werd pas bevrijd op 11 juni 1945, als laatste stukje van Nederland. 'De oarloch fan heit en mem' is een documentaire van Thom Verheul (samenstelling en regie) en Ismaël Lotz (camera, montage).