Allereerste Nederlandse sportevenement dat niet doorging om epidemie was PC

Het EK voetbal, de Giro d'Italia en het WK shorttrack, het zijn drie grote sportevenementen die door de coronacrisis dit jaar niet meer op de agenda staan. De eerste keer dat een Nederlands sportevenement getroffen werd door een epidemie was de PC in 1866. Toen ging het om cholera. "Rond de tijd van de PC waren er al een paar honderd doden in Fryslân", zegt kaatshistoricus Pieter Breuker.
Pieter Breuker © Omrop Fryslân
De cholera brak in april 1866 uit in Rotterdam. Net als nu werd uiteindelijk het hele land slachtoffer van die ziekte, zegt Breuker. "Het was eerst vooral het zuidwesten van Nederland, maar het bereikte Fryslân ook. En de PC zag de bui al hangen, want in die tijd werd de PC ook al op de vijfde woensdag van juli gehouden, dus rond 1 augustus."
En dus werd de belangrijkste wedstrijd van het jaar uitgesteld, maar wel met als doel om hem later int e halen. De commissie stuurde een brief naar het gemeentebestuur of ze de PC nog wel mochten houden. Daar heeft de gemeente een afwijzend antwoord op gegeven."

Opvallende parallel

De manier waarop dat gebeurde, vindt Breuker vooral interessant: "Helemaal in deze tijd. De burgemeester van Franeker, Rudolphus Hamerster Dijkstra, wijst op 17 augustus dat verzoek af en schrijft: Overwegende, dat men bij of voor het uitbreken ener epidemie, niet alleen maatregelen moet aanwenden om ene ziekte te bedwingen, maar vooral ook om ze te voorkoomen. Dat zouden woorden van vandaag-de-dag kunnen zijn.
Dat was de tweede keer dat de PC werd afgezegd, want dat gebeurde in 1859 ook al eens. De reden daarvan is niet bekend. "Van 1859 werd en wordt, een beetje tot mijn ergernis, wel gezegd dat die PC afgelast zou zijn vanwege de pokken", zegt Breuker. "Maar er waren helemaal geen pokken in Fryslân. Het beste bewijs dat er toen niets aan de hand was in Fryslân, was dat de gemeente toen wel de kermis gewoon toestond. Die werd in 1866 in juli verboden vanwege die epidemie. Maar in 1859 kon de PC gewoon doorgaan, wat de gemeente betreft."

Betalen uit eigen zak

Breuker denkt dat er een hele andere reden was dat die PC in 1859 niet doorging. "De eerste PC, in 1854, was een groot succes. Maar toen ging het drie jaar lang mis, vanwege het weer. De PC moest de hele tijd uitgesteld worden. De mannen die dat regelen, de Commissie der Franeker Kaatspartij, moesten die wedstrijd uit eigen zak betalen. Dat kostte hen dus geld."
Met ziekte had het volgens Breuker niets te maken: "In de oudste bronnen, inclusief bij de grote man van de PC, Jan Bogtstra, is niets te vinden over een pokkenepidemie. Bogtstra schrijft veertig jaar later: 'oorzaak onbekend'. De Franeker krant schreef in 1892 hetzelfde. Ik denk dat bij Bogtstra mee heeft gespeeld dat hij het een beetje geheim heeft willen houden, want hij had financieel belang bij de PC: hij verkocht de wijn aan de kroegbazen, hij was wijnhandelaar. Dat kostte hem dus geld. De man heeft zich even achter de oren gekrabd, maar het had met pokken niets te maken."
Kaatshistoricus Pieter Breuker over de PC van 1866