Fryslân al meer dan 30 jaar in de ban van de bonte knaagkever

In 1986 werd de bonte knaagkever voor het eerst in Nederland ontdekt. De 'ui' van de Sint Janskerk in Deinum was aangetast en wordt vervangen. De monumentenwacht maakt zich zorgen, want ook in andere kerken komt het dier steeds vaker voor. Na een inventarisatie blijkt in 1989 dat er al 40 kerken in Fryslân door het dier aangetast zijn, maar een bestrijdingsmiddel is er dan nog niet.

Provincie Fryslân en de Friese gemeenten hebben een plan om de bonte knaagkever te bestrijden. Het dier wordt doodgemaakt door een nieuw apparaat dat hete lucht van 65 graden in het gebouw blaast. Een van de eerste gebouwen waar deze nieuwe methode getest is was de Leeuwarder kanselarij.

Naar schatting zijn er in 1995 al 150 gebouwen aangetast door de bonte knaagkever. Maar hoeveel schade er is en hoeveel restauratie zal kosten, is nog niet bekend. Daarom is er een knaagkeverfonds opgericht en alle Friese gemeenten zijn gevraagd geld beschikbaar te stellen.

In december 1995 is de inventarisatie gemaakt en zegt de stuurgroep Bonte knaagkever 30 miljoen gulden nodig te hebben voor restauraties. Nu is het wachten op het Rijk die dit geld beschikbaar moet stellen.

Maar meer geld komt er niet. Kerken krijgen op dat moment zo'n zes ton monumentengeld per jaar en dat is niet genoeg. Daarom gaat de stuurgroep opzoek naar sponsoren.

Ook sponsoren leveren niet al het geld op dat nodig is voor de restauratie van de aangetaste monumenten. Daarom worden nu ook dorpsbewoners om hulp gevraagd. De bonte knaagkever slaat ook toe in de hervormde kerk van Marsum. Na schatting is er 425.000 gulden nodig voor de operatie om de bonte knaagkever uit de kerk weg te laten. De 1250 dorpsbewoners worden gevraagd diep in de buidel te tasten.

In de jaren hierna worden miljoenen euro's geïnvesteerd in de restauratie. Het Rijk komt in juli 2008 dan eindelijk met meer geld over de brug. Landelijk stelt het Rijk 30 miljoen euro beschikbaar voor 105 rijksmonumenten die een restauratie achterstand hebben. Zeven hiervan zijn Friese kerken die met elkaar 1,1 miljoen euro extra subsidie krijgen.

Eind hetzelfde jaar is er ook nog eens een extra 1.545.000 en 915.000 beschikbaar gesteld voor de restauratie van de Workumer Gertrudiskerk en de Laurentiuskerk in Raerd.

Naast de restauratie is het bestrijden van de knaagkever ook belangrijk, maar het eerdere bestrijdingsplan met hete lucht kost veel geld en werkt niet altijd. In december 2014 komt Hoekstra Bedrijfshygiëne uit Tijnje met een nieuwe methode. Met een hele kleine slang wordt door vijf millimeter grote gaatjes gif in het hout gespoten. De klokkentoren van de Martinikerk in Sneek wordt als eerst behandeld.

Daarna is het een paar jaar stil rond de bonte knaagkever. Toch blijkt in 2019 dat het diertje nog altijd voor problemen zorgt. De situatie was al jaren levensgevaarlijk en er hadden wel doden kunnen vallen. Dat werd afgelopen juni bekendgemaakt over de Jouster Toer die op dit moment gerestaureerd wordt. Niet lang daarna volgde ook het bericht over de toren van het stadhuis van Bolsward. Het bleek dat die op instorten stond. In beide gevallen was de bonte knaagkever de schuldige.