Grote zorgen over Friese taal in de rechtszaal

Onder de titel Praat mar Frysk schrijft advocaat Boksem in het vaktijdschrift Nieuwsbrief Strafrecht dat het tijd is om maatregelen te nemen. "Er zullen meer tolken moeten komen, maar wat nog veel meer zoden aan de dijk zet, is het geven van een cursus Fries. De kosten van de cursus kunnen geen beletsel zijn."

Boksem gaat nog een stapje verder. "Is het te veel gevraagd om in de functievereisten van rechters, officieren van justitie en griffiemedewerkers die in Fryslân werken op te nemen dat zij toch tenminste beschikken over een passieve beheersing van de Friese taal?"

Volgens Boksum komt het Fries onder druk te staan door de schaalvergroting. De Leeuwarder rechtbank is met die van Groningen en Assen onder gebracht bij de rechtbank Noord-Nederland. Het Leeuwarder gerechtshof is ook niet meer zelfstandig en is toegevoegd aan het hof in Arnhem.

Dat heeft vergaande gevolgen voor het Fries. Advocaat Boksem: "Zelfs bij de behandeling van zaken in Leeuwarden is het geen vanzelfsprekendheid meer dat alle betrokkenen het Fries kunnen verstaan. Rechters worden steeds vaker ingevlogen vanuit Groningen of Assen. Raadsheren zelfs vanuit Arnhem of Zwolle."

Een sprekend voorbeeld is volgens advocaat Boksem het hoger beroep in de zaak van de blokkeer-Friezen. De rechter kon het Fries niet verstaan en ook de aanklagers verstonden geen Fries. Daar kwam nog bovenop dat de vaste tolk op vakantie was en er een vervanger moest komen. Bij het laatste woord van verdachte Jenny Douwes ging het mis. Douwes kon haar verhaal in haar ogen niet goed verwoorden.

Dat mag niet nogmaals gebeuren, zegt Boksem. "Het recht om de eigen taal te mogen spreken, is een groot goed. Dat geldt voor iedereen, en dus ook voor de Friezen. Er is al veel gewonnen wanneer de verdachte die in de provincie Fryslân terecht moet staan, bij aanvang van de behandeling van zijn zaak van de rechter bij voorkeur in het Fries te horen krijgt dat hij Fries mag spreken. Praat mar Frysk!"

De rechtbank begrijpt de zorgen, want het is een recht om Fries te spreken in een rechtszaal, schrijft men in een reactie. Op de locatie in Leeuwarden verstaan alle rechters Fries. Er is een tolk en eventueel kan er nog een niet-beëdigd tolk alsnog worden beëdigd. In de vacatures voor rechters en griffiers staat de eis dat zij minimaal het Fries passief moeten beheersen en dat ze bereid moeten zijn om een cursus Fries te volgen.