Project wil Joodse kinderen volgend jaar terugbrengen naar Fryslân

De Friese media werken daar aan mee, met reportages bij Omrop Fryslân en verhalen in de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad. Het Friese publiek wordt ook gevraagd mee te helpen bij deze zoektocht.

De meeste Joodse kinderen die in Fryslân ondergedoken zaten, zijn hierheen gesmokkeld uit Amsterdam. Onder leiding van student Piet Meerburg slaagden studenten erin Joodse kinderen bij hun ouders weg te halen en ze met de boot of de trein in veiligheid te brengen bij pleeggezinnen. Ze gingen naar het zuiden van het land of naar Fryslân. In 1943, toen de meeste Joden waren opgepakt, zijn enkele honderden kinderen naar Fryslân gebracht.

In Amsterdam hadden de Duitsers de Joden na razzia's bijeen gebracht in de Hollandse Schouwburg aan de Plantage Middellaan. Daarna zouden de Joden worden gedeporteerd naar het kamp Westerbork en vanaf daar naar de concentratiekampen. De kinderen van deze mensen waren ondergebracht in een crèche aan de andere kant van de weg, tegenover de schouwburg.

De studentes haalden de kinderen uit de crèche en stapten op de tram, op het moment dat er twee trams langskwamen. Zo bleven ze uit het zicht van de Duitse bewakers die op wacht stonden bij de schouwburg. Met de veerboot 'Jan Nieveen' gingen de meeste Joodse kinderen, op de arm van een medicijnenstudent, het IJsselmeer over naar Lemmer. In Fryslân zorgden tussenpersonen (vaak van de kerken) voor een pleeggezin voor de kinderen.

Initiatiefnemer Gerard van der Veer wil de Joodse kinderen in Fryslân bijeen brengen, begin mei volgend jaar. Dan is het 75 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Veel Joodse kinderen zijn later verhuisd, soms geëmigreerd naar Israël. Als ze nog leven, zullen ze nu tussen de 77 en 90 jaar zijn. Het zal niet makkelijk worden om alle kinderen op te sporen, want er is geen lijst met namen. Maar met behulp van de Friese bevolking moet het mogelijk zijn om de namen en de verhalen boven water te krijgen.

Van der Veer: "De Friese bevolking heeft veel kinderen onderdak en veiligheid geboden. Het is mooi dat die verhalen worden verteld, nu het nog kan. Het lijkt mij belangrijk voor die Joodse kinderen om met lotgenoten te praten. Voor velen heeft het een traumatische uitwerking gehad op de rest van haar leven."

Gerard van der Veer heeft in 2017 drie documentaires gemaakt: 'Underdûkt yn Fryslân'. Met zijn 'Stichting De Verhalen' wil hij nu proberen de Joodse kinderen, die door de Amsterdamse studentengroep naar Fryslân zijn gebracht, op te zoeken. Naar schatting leven er nog 70 van de 210 kinderen die toen op het Friese platteland ondergedoken zaten. Van der Veer zal met behulp van de Friese media en de luisteraars, kijkers en lezers proberen de Joodse kinderen op te sporen.

Bij Omrop Fryslân verschijnen de komende maanden reportages en in de bijlagen van de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad worden de verhalen beschreven. Op de website www.joodsekinderen.nl worden alle verhalen bij elkaar gebracht.

Andere plannen van 'Stichting De Verhalen' zijn een theatervoorstelling, een documentaireserie bij FryslânDOK en een foto-expositie in het Friese landschap. De muziektheatervoorstelling Smokkelbern gaat op 15 april in Amsterdam in première. Dat is de officiële datum dat Leeuwarden werd bevrijd.

De twintig voorstellingen zullen worden opgevoerd langs de belangrijkste smokkelroute van de Joodse kinderen over het IJsselmeer naar Lemmer, Sneek, Abbega en Leeuwarden. Smokkelbern is het verhaal van Lea Tropp, die als vierjarig meisje door de bakkersfamilie Kampen in Abbega werd opgenomen. Vijftig jaar na de oorlog wordt duidelijk hoe traumatisch de oorlog voor haar geweest is.