Frisia boort onder de Waddenzee: schuin op zoek naar zout
Het fundament voor de boortoren op het terrein van Frisia Zout BV in Harlingen is klaar. De komende weken wordt daar de toren geplaatst die het gat moet boren naar de zoutlaag onder de Waddenzee. Vanaf volgend jaar moeten er tonnen zout via leidingen worden gewonnen.
Skún op syk nei sâlt
"Het is niet moeilijk"
De zoutpunt waar wordt geboord, ligt vlak voor de haven in Harlingen. Het gaat om de concessie met de naam Havenmond. Een deel ligt onder de Ballastplaat, een grote zandplaat voor de kust. Omdat op het Wad geen boortoren mag staan, wordt er vanaf de wal geboord.
Men moet schuin boren om bij de zoutlaag te komen, zegt directeur Durk van Tuinen van Frisia. "Het is niet moeilijk. Daar hebben we ervaring mee. Toen we bijvoorbeeld voorden naar de put BAS 3 zijn we een boorkop kwijtgeraakt. Daar hebben we veel lering uit getrokken. Zo'n boorkop is niet goedkoop. Toch lukte het om op tien meter van het beoogde doel uit te komen. Dat is heel goed."
De Zeedijk is veilig
De toren zelf ligt op nog geen 100 meter van de Zeedijk. Om ervoor te zorgen dat deze geen gevaar oploopt, wordt eerst een paar honderd meter recht naar beneden geboord. Dan pas maakt de boorkop een knik om verder te graven naar een diepte van zo'n 2,5-3 kilometer onder de Waddenzee.
Technisch gezien is er de afgelopen jaren veel veranderd. Dat zorgt ervoor dat je nog beter in de gaten kunt houden waar je boort en wat er uit het boorgat komt. "Aan de hand van meetapparatuur weten we nu straks erg goed waar de kop is. Alles wat omhoog komt uit het boorgat gaat door een zeef en wordt gemeten en gewogen. Dan weten we heel goed wat er in de grond gebeurt."
Als ze dan eenmaal bij de zoutlaag zelf zijn, wordt de leiding afgemaakt. Er komt dan een soort ringleiding te liggen waar heet zoet water bij in de laag wordt gepompt en pekelwater weer omhoog gaat. Eenmaal boven de grond wordt het zout uit het water gehaald en na de behandeling wordt het verkocht.
Zorgen in Harlingen
Desondanks zijn er in Harlingen zelf grote zorgen over de schade door de zoutwinning op zee. Stichting Bescherming Historisch Harlingen dringt daarom aan op harde afspraken over metingen. Die zijn vastgelegd in een convenant die door alle betrokken partijen zijn ondertekend. Aan de hand van de metingen kan goed worden bijgehouden wie de schade veroorzaakt. Naast de zoutwinning kan ook een ander waterpeil van het Wetterskip zorgen voor het wegzakken van huizen.
Mocht het effect van de zoutwinning op zee Harlingen bereiken, dan gaat de zoutkraan dicht. Van Tuinen is ervan overtuigd dat de bodemdaling dan ook meteen stopt.
Deze week publiceert Omrop Fryslân verhalen over de verschillende kanten van de zoutwinning in Fryslân. Dit is deel vijf, het laatste van ons onderzoek.
De vier noordelijke regionale omroepen begonnen begin dit jaar met onderzoeksjournalistiek-platform Follow the Money de 'Noord & Oost Pitch.' Inwoners van de vier noordelijke provincies konden een onderwerp pitchen waarvan ze vinden dat er meer onderzoek naar moet worden gedaan. Jakoba Gräper uit Veendam won de pitch. Zij stelde voor om de belangen van de zoutwinningssector eens goed onder de loep te nemen.
