Advocaat Sietses: "Friesland heeft wat uit te leggen aan andere provincies"

Minister Schouten heeft afgelopen week een kamerbrief over de aanpak van het stikstofprobleem verstuurd. In deze brief legt ze het kabinet uit hoe het plan om de stikstof te verminderen aangepakt zal worden. De twaalf provincies zijn blij met die stappen van het kabinet, zo staat op de website van de uitvoeringsorganisatie Bij12 die de provincies steunt bij de aanpak van stikstof.

De provincies hebben ook hun verantwoordelijkheid in de aanpak van het stikstofprobleem. Naar aanleiding van de brief van minister Schouten zijn er daarom provinciebreed nieuwe beleidsregels vastgesteld om de natuur te beschermen tegen stikstof. Deze regels gelden voor alle provincies. Met dit plan laten alle provincies zien hoe ze het stikstofprobleem zullen aanpakken en zo komt de vergunningverlening weer op gang. Dit betekent dat het vanaf vrijdag 11 oktober weer mogelijk is om vergunningen te verlenen aan activiteiten waarbij stikstof vrijkomt, zoals bij het bouwen van woningen of dijken. Maar deze activiteiten mogen er niet voor zorgen dat de stikstofuitstoot weer toeneemt.

Het beleid waar Gedeputeerde Staten van alle provincies hun handtekeningen onder hebben gezet, zorgt bij boeren voor boosheid. Dat gaat met name om het akkoord dat gemaakt is over hoe om te gaan met de bestaande stikstofrechten die er zijn. In de veehouderij gaat dit om vergunningen voor stikstof die met het nieuwe beleid gekoppeld zijn aan de fosfaatrechten.

Stel: een boer heeft een stikstofvergunning voor 100 koeien, maar heeft 70 koeien en dus voor 70 koeien fosfaatrechten. Er is dan een stikstofvergunning over 30 koeien die niet gebruikt wordt om die koeien er niet zijn. Dit is een soort overwaarde. Die stikstofruimte van die niet bestaande 30 koeien, dus de overwaarde, komt dan te vervallen. Want als er wel 30 koeien bij zouden komen, wordt de stikstofuitstoot op dat moment groter.

Die niet benutte vergunning voor stikstof wordt in dat geval ingezet voor een andere nieuwe stikstofactiviteit. Of: boer Piet heeft een veehouderij en wil ophouden. In de omgeving woont boer Jan die de stikstofvergunning van Piet wil overnemen. Als Jan beschikt over varkensrechten, pluimveerechten of fosfaatrechten dan is het overnemen van de stikstofvergunning van Piet niet mogelijk.

De boeren hebben in dit beleid niet veel ruimte om verder te ontwikkelen, terwijl ze dachten daar wel een vergunning voor te hebben.

Bestuursrechtelijk is dat mogelijk. "De Provincie heeft de bevoegdheid om het stikstofbeleid in te trekken, maar politiek wordt het wel een uitdaging om dat uit te leggen", zo zegt Derek Sietses, advocaat natuurbeschermingsrecht en milieurecht bij ENVIR Advocaten in Leeuwarden. Kramer heeft veel uit te leggen volgens de advocaat omdat dit beleid kortgeleden zo is afgesproken en Kramer het er nog mee eens was.

Het idee achter dit beleid is dat er een landelijke aanpak komt van het stikstofprobleem. Nu Friesland een ander plan trekt, is er niet meer één beleid. Of Kramer bij de andere provincies zal aansturen op andere afspraken binnen het beleid, is niet duidelijk, zegt Sietses.

Johannes Kramer stelt dat de situatie om het steunen van het landelijke provinciale beleid 'anders' had gemoeten. "Wat ik mezelf wel verwijt is dat we in de aanloop van het besluit dat de 12 provincies dinsdag namen, dat we daar even wat tijd hadden moeten kopen. En gezegd heb: we moeten dit met de boeren en organisaties goed doorpraten," zei Kramer.

Nu het beleid niet breed wordt gedragen voor de boeren, moest hij zich terugtrekken. Advocaat Derek Sietses ziet het niet als een verrassing dat de boeren het niet eens zijn met dat beleid en Johannes Kramer er toe gezet hebben het terug te trekken. Maar volgens Sietses is het de vraag wat het beste was geweest. Kramer had volgens de advocaat 'een betere sier gemaakt' als hij meteen na het gesprek met de provincies gezegd had dat Fryslân er niet aan meedoet.

Met de actie van de Friese boeren is er een opening gekomen voor boeren in de rest van het land om hetzelfde te eisen van de provincie. "Als ik boer was in Groningen, dan zou ik wel weten wat ik zou doen. Ik zou ook naar het provinciehuis gaan. Waarom zouden er in Friesland andere regels gelden voor dit landelijke probleem?", zo zegt Derek Sietses.

Het is volgens hem niet uit te leggen dat er in Fryslân andere regels gelden dan in bijvoorbeeld Groningen. Ook andere provincies hebben te maken met protesten en zullen verder onder druk worden gezet, denkt Sietses.

De beleidsregels omtrent de veehouderij die door alle provincies zijn ondertekend, kunnen op de website van Bij12.nl worden ingekeken.

Hier zijn de regels zoals de provincie Fryslân ze heeft opgesteld te vinden.