Jouster toren bleek al lang in slechte staat: "Er hadden doden kunnen vallen"

Stichting Behoud Rijksmonuminten Fryske Marren heeft de toren 2,5 jaar geleden overgenomen van de gemeente. Dat de toren in zo'n slechte staat was, werd toen niet verteld. Volgens de stichting wist de gemeente het zelf ook niet. De stichting vertrouwde de veilighheid niet en een inspectie vorig jaar wees uit dat de situatie gevaarlijk was. Hoe gevaarlijk precies, daarover zijn de partijen het niet met elkaar eens.

Volgens aannemer Hugo Landman was het levensgevaarlijk en hadden er doden kunnen vallen. "De hoofdconstructie is zondag aangetast door de bonte knaagkever, dat het niet verantwoord is dat die nog op de toren staat. Je kunt ook wachten totdat de spits eraf waait en dan heb je veel meer ellende. Het hele gewicht is vijf ton. Je zult het maar op je hoofd krijgen. Dan is het einde verhaal." Volgens Landman is het een verstandig besluit geweest om de spits eraf te halen, maar had het veel eerder gemoeten.

Verantwoordelijk wethouder Roel de Jong vindt dat Landman overdrijft. "We hebben geconstateerd dat het zo niet verder kon, maar de term levensgevaarlijk gaat ons veel te ver." Hij is het er wel mee eens dat er iets moest gebeuren. "We wilden ook niet dat het gevaarlijker zou worden. Dus het is goed dat de stichting heeft ingegrepen en de bovenkant eraf heeft gehaald. Maar zoals het verhaal nu wordt verteld, overdrijft de werkelijke toestand."

Jelle Belksma, voorzitter van Stichting Behoud Rijksmonumenten in De Fryske Marren is ervan overtuigd dat de gemeente niet wist hoe gevaarlijk het was. "Die hadden het net als ons niet in de gaten." De monumentenwacht van Leeuwarden doet periodieke inspecties en had een rapport gemaakt. "Er stond in dat ze de bovenste lagen niet konden inspecteren, waarschijnlijk vanwege veiligheidsredenen. Dat hadden ze allen van afstand gedaan." Dus niet alles is goed geïnspecteerd. "We hadden allemaal de overtuiging dat het meeviel, dat de toren er wel goed uitzag.."

Nu blijkt dat de toren niet te restaureren is. Er moet een nieuwe toren worden gemaakt en dat kost 285.000 euro. "De gemeenteraad moet een besluit nemen over een bijdrage", zegt Belksma. "Maar dat gaat over 200.000 euro en dat is niet genoeg."

De stichting wil die kosten niet op zich nemen. Volgens de voorzitter van de stichting is het achterstallig onderhoud niet in de afgelopen 2,5 jaar ontstaan en dus moet de gemeente alle kosten betalen. "Als een eigenaar een gebouw verkoopt, is het bij wet verplicht dat dat gebouw in veilige staat is. Dat was hier niet zo. En daarom willen wij dat de gemeente het helemaal betaalt."

Deze week zal er overleg zijn met de gemeente. Wethouder De Jong wil eerst nog niet zeggen dat ze het volledige bedrag betalen. "We hebben afgesproken dat wij eerst een deel betalen. De stichting heeft zelf ook middelen om de rekening te betalen. Dat moet ook, want zij zijn nu de eigenaar van de toren. Maar we hebben wel gezegd dat we het gesprek weer aangaan als de stichting in financiële problemen komt. In die zin is het jammer dat de stichting nu al aan de bel trekt, nog voordat ze weten wat de situatie is", zegt De Jong.

De toren ligt op dit moment in stukjes bij bouwbedrijf Jurriëns Noord in Sneek. Projectleider Hugo Landman weet alles van de toren. Volgens hem is van de restanten van de spits niks meer opnieuw te gebruiken.

Namaken is ook niet te doen, want de houtmaten uit de tijd van de toren zijn heel anders dan nu. Je kunt niet zomaar naar de Gamma voor nieuwe onderdelen, zegt Landman.