'De beul van Amersfoort' verbindt twee Friezen
De 96-jarige Foppe Dupon vertelt zijn oorlogsverhaal in deze tijd van het jaar een paar keer per week aan groepen schoolkinderen. Het verhaal beslaat een dik jaar: van januari 1944 tot aan de bevrijding in 1945. Dupon zat in 1944 ondergedoken, omdat hij niet naar Duitsland wilde om te werken voor de Duitsers. Op nieuwjaarsdag durfde hij het aan om een wandeling te maken. Dat loopt verkeerd af.
Dupon wordt tijdens zijn wandeling beschoten door Duitsers en raakt zwaar gewond in het ziekenhuis. Hij duikt weer onder, maar wordt verraden en vastgezet.
Sadist
Nadat hij tien dagen in de gevangenis in Leeuwarden heeft gezeten, wordt hij overgebracht naar kamp Amersfoort. Daar maakt hij verschrikkelijke dingen mee. Vooral de hoogste baas van het kamp, Joseph Kotälla, is erg wreed: "Dat was geen mens, echt niet. Het was een sadist."
Als hij dat zegt, knikt zijn maat Jack Kooistra. De beide mannen kennen elkaar pas sinds begin dit jaar, toen ze bij elkaar werden gebracht door Gjalt Wijmenga. Wijmenga kent beide mannen goed en dacht dat ze goed met elkaar konden praten over de oorlog. Dat heeft hij goed gedacht, want sinds die eerste ontmoeting zijn ze vrienden. De wrede Kotälla verbindt hen.
Na de oorlog is Kotälla gevangen genomen. Hij kreeg levenslang en zat in de koepelgevangenis van Breda. Jack Kooistra had in Indië gediend en sloot zich, toen hij terugkwam, aan bij de politie. Hij werkt als zodanig in de gevangenis van Brede en moest Kotälla bewaken. "Kotälla was de grootste sadist die ik ook tegengekomen ben. Wij werden alle dagen gewaarschuwd om fatsoenlijk te blijven, maar als ik hem voor mijn loop had gekregen, hadi k hem doodgeschoten", zegt hij fel.
Foppe Dupon en Jack Kooistra oer Kotälla
Het gesprek met Foppe Dupon en Jack Kooistra is de laatste in een reeks reportages over het grote persoonlijke archief dat Kooistra over de oorlog heeft. Dat archief bevat zo'n 180.000 kaartjes met de data van oorlogsslachtoffers. Kooistra heeft ook veel oorlogsmisdadigers opgespoord. Hij wordt ook wel de Friese Wiesenthal genoemd.
