"Zoutwinningsconvenant is goed voor heel Harlingen"

Langhout is voorzitter van de Stichting Bescherming Historisch Harlingen. Hij is vooral blij met de duidelijkheid die de overeenkomst biedt. "Voordat de eventuele effecten van zoutwinning de wal raken, weten we waar we staan. En mocht het de stad bereiken, dan wordt de winning stilgezet." In het convenant is ook rekening gehouden met een zogeheten 'na-ijl-effect': dat de stad na het stilzetten toch nog schade oploopt.

Jarig Langhout is heel erg te spreken over de inhoud van het convenant. "De rechtszekerheid en het economische belang voor de gemeente Harlingen zijn op deze manier geborgen", zei hij na het ondertekenen. De samenwerkingsovereenkomst is gesloten tussen verschillende partijen, zoals het Staatstoezicht op de Mijnen en Economische Zaken, de provincie Fryslân, de gemeente Harlingen, de mijnbouwer en de burger.

Langhout: "Wij hebben heel duidelijke afspraken gemaakt over de wijze hoe de zoutwinning wordt gemeten. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillende criteria, gebaseerd op ervaring en kennis van nu. Het meetsysteem geeft heel duidelijk aan wie eventuele schade veroorzaakt. Denk bijvoorbeeld aan het waterschap met waterpeilbeheersing of door geothermie. Het is allemaal met het systeem uit te zoeken. Zelfs het 'na-ijl-effect' over 1000 jaar is hierin meegenomen. We hebben ook afgesproken om continu met elkaar in gesprek te blijven."

Ook burgemeester Roel Sluiter is heel erg te spreken over het convenant. "We hebben het op een heel keurig manier geregeld, zodat de zoutwinning precies begeleid wordt. Dat komt mede door alles wat de Stichting Bescherming Historisch Harlingen heeft ingebracht aan meettechnieken en voorzorgen om er op tijd bij te zijn, mocht er van daling sprake zijn."

Burgemeester Sluiter is bovendien trots dat het initiatief voor dit convenant van onderop is genomen. "Het is mooi dat het uit de bevolking zelf op gang gekomen is. Er is dialoog gezocht met alle partijen die hierbij een rol spelen. De eventuele gevaren zijn zeer serieus genomen. Zo kunnen we de zoutwinning op een verantwoorde manier starten."

Gedeputeerde Michiel Schrier was namens de provincie Fryslân betrokken bij het opstellen van het convenant. Ook hij is tevreden met de uitkomst. "Zo'n convenant helpt zeker. Het besluit tot zoutwinning is al genomen. Dan ga je kijken hoe je het beste om kunt gaan met de zorgen die mensen hebben. Dat heeft de Stichting Bescherming Historisch Harlingen op een goede manier opgepakt. Er zijn gesprekken met mij geweest, met Economische Zaken en met de gemeente. Dan zie je toch dat je samen een heel mooi meetnet kunt oprichten, met een onafhankelijke informatievoorziening richting de omwonenden. Dit neemt hopelijk een aantal zorgen van de omwonenden weg."

Eerder werd er al een soortgelijk initiatief genomen, toen om een geluidsmeetnetwerk rondom de Vliegbasis Leeuwarden aan te leggen. Gedeputeerde Schrier: "Dit initiatief laat zien dat, als iedereen een beetje uit de schuttersputjes komt en gezamenlijk probeert de schouders eronder te zetten, je iets moois kunt bereiken. Maar het zegt nog niets over de uitkomst. Ook zo'n geluidsmeetnet rondom de vliegbasis of het meetnet hier in Harlingen kan resultaten opleveren die zorgen dat je toch weer in actie wilt komen."

De vraag blijft wat de provincie Fryslân kan doen als het misgaat in Harlingen: "Bij alle gas- en zoutwinning geldt het hand-aan-de-kraanprincipe. Als er ergens een signaal komt van 'het gaat niet goed', dan gaat de kraan dicht. Zodra we dit signaleren, gaan we op de deur van het ministerie rammelen en zeggen: het moet stoppen."

Ondanks het convenant blijft de provincie Fryslân tegenstander van verdere gas- en zoutwinning. Schrier: "Je moet je afvragen of de gas- en zoutwinning onder het wad goed is. Wij als provincie zetten er grote vraagtekens bij. Wat doet het met de natuur en met de economische waarde van het wad? Maar we hebben helaas niet de bevoegdheid om dat tegen te houden of te stoppen. Iemand anders geeft de vergunningen, maar we willen wel opkomen voor de belangen van Fryslân. Daar is dit een eerste stapje in."

Frisia Zout is een belangrijke partij in het ondertekenen van het convenant. Voor directeur Durk van Tuinen was het geen lastig besluit om deel te nemen aan de overeenkomst. "De Stichting Bescherming Historisch Harlingen is voor mij een heel goede gesprekspartner geweest. We hebben met elkaar samengewerkt om tot dit plan te komen. Het is niet het meetplan van Frisia, maar een meetmethode die we samen opgesteld hebben."

Belangrijk voor Frisia Zout is om toestanden zoals in Groningen te voorkmen. Van Tuinen: "Ze zeggen wel eens: je moet het dak repareren als de zon schijnt. We zijn er wat dat betreft heel vroeg bij. Dat is het belangrijkste. Het duurt gemiddeld zo'n acht tot tien jaar voordat de invloed op de omgeving meetbaar is. Maar door het systeem nu al in te zetten, zien we het al eerder aankomen."

Transparantie is een belangrijk onderdeel in het convenant, benadrukt Van Tuinen. "Alle informatie die we hebben, is op te vragen. Dat kan via het ministerie of bij de rechter. Maar je kunt maar beter zelf het initiatief nemen. Daar hebben wij voor gekozen."