Noord-Nederland kan nog veel duurzamer, deel 3: de mogelijkheden van de waterstofeconomie

Dinsdag en woensdag lieten RTV Noord en Omrop Fryslân zien dat op het vlak van energieproductie en energiebesparing Noord-Nederland nog niet zonder meer als koploper in Nederland kan worden bestempeld. Hoe zit het met de initiatieven die níet echt te meten zijn in keiharde cijfers?

De NEC vindt zelf ook dat de koploper-claim van Noord-Nederland moeilijk in cijfers is uit te drukken. Wel zijn er 'steekhoudende argumenten' voor, zegt een woordvoerder.

Deze argumenten vallen in drie categorieën onder te verdelen: de geschiedenis van de gaswinningen de kennis en ervaring die er in de regio dankzij de gaswinning is opgebouwd. Daaraan gerelateerd de infrastructuur. Zo komen bijvoorbeeld grote elektriciteitsleidingen via de Eemshaven Nederland binnen. En ten derde de mogelijkheden die de waterstofeconomie biedt. Want in waterstof komt het volgens de NEC allemaal samen.

"De uitgebreide kennis en het wijdvertakte gasnetwerk in Groningen worden ingezet voor de ontwikkeling van waterstof. Het kan als energiebron dienen en een middel zijn om te innoveren. Zo kun je het overschot aan stroom omzetten in waterstof. Dit kan je dan weer gebruiken als het weer nodig is, of als (groen) gas, of weer omzetten in stroom. Waterstof kan in Groningen worden opgeslagen in ondergrondse zoutcavernes en lege gasvelden. Zo speelt het oude energielandschap een rol in de waterstofeconomie van morgen", zo is de argumentatie van NEC.

Hoe denken andere energiespecialisten over de claim dat Noord-Nederland koploper is? Machiel Mulder, hoogleraar Regulering van de Energiemarkten aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), is er helder over: "Het is een ambitie om koploper te worden. Maar of de regio ook daadwerkelijk voorop loopt, daar kunnen we nu nog geen uitspraak over doen. Er gebeurt in Noord-Nederland veel op het gebied van de energietransitie, maar dat geldt ook voor bijvoorbeeld de Maasvlakte."

Waarom biedt waterstof kansen in de energietransitie? In deze animatievideo wordt het je uitgelegd.

De NEC ziet zoals gezegd veel toekomst in waterstof. En ze zijn daarin niet de enige. Ook energieplanoloog Christian Zuidema is er positief over. "De toepassingsmogelijkheden van waterstof zijn groot. Het kan bij auto's en in de industrie als brandstof gebruiken, en je kunt het ook zetten voor warmteproductie." Ook wordt waterstof in de industrie als grondstof gebruikt om allerlei producten van te maken.

Lammert Wiersma, energiedeskundige bij E&E Advies, en verantwoordelijk voor onder meer de Energiemonitor voor de provincie Groningen, voegt hier aan toe dat waterstof vooral voor balancering belangrijk is. Daar bedoelt hij dit mee: "Soms heb je energie over en soms kom je energie tekort weinig. Om dat verschil op te vangen is waterstof heel geschikt." Dat komt omdat waterstof geschikt is om energie mee op te slaan.

Is waterstof dan dé sleutel voor de energietransitie? Zuidema ziet kansen, maar is ook terughoudend qua enthousiasme. "Je kunt waterstof zó breed toepassen dat het zonde is om het zomaar aan de kant te zetten. Maar als je bedenkt hoe je waterstof kan maken: ten eerste met aardgas. Dat wil je niet, want dan ben je alsnog van fossiele brandstoffen afhankelijk. Je kunt waterstof ook maken met behulp van stroom." Maar dat is een duur proces, benadrukt Zuidema, tenzij er een overschot aan elektriciteit is en je dat ervoor gebruikt.

Maar of dat overschot er gaat komen? Volgens Wiersma is dat nog geen uitgemaakte zaak. "Bedrijven in de waterstof gaan ervan uit dat op termijn goedkope stroom kan worden gebruikt om deze om te zetten in waterstof. Die kan weer worden gebruikt om energie op te slaan en te transporteren. Ze denken dat de komst van windmolen- en zonneparken zoveel extra elektriciteit oplevert, zodat de prijs van stroom laag zal zijn."

Maar de werkelijkheid is volgens Wiersma toch anders. "Exploitanten gaan natuurlijk nooit een wind- of zonnepark aanleggen met het idee om een overschot aan stroom te produceren die ze vervolgens voor een dumpprijs moeten wegdoen. Met als gevolg dat je elektriciteit niet kunt opslaan. Ze willen alleen instappen als ze er aan kunnen verdienen. Zonne- en windparken zullen daarom niet snel zorgen voor een prijsdaling."

Het is lastig om hard te kunnen bevestigen of ontkrachten of de waterstofeconomie inderdaad bijdraagt aan het koploperschap van Noord-Nederland in de energietransitie. De toekomst laat zich niet makkelijk in de kaarten kijken. Maar de aanname dat we in de toekomst met een overschot aan stroom komen te zitten, omdat stroom niet kan worden opgeslagen door het ontbreken van een goede betaalbare accu, kan dus op nuancering rekenen van de experts die wij hebben gesproken.