Waarom is er geen Friese stempas?

Friese gemeenten gebruiken het Fries nauwelijks in hun communicatie bij de verkiezingen. Dat geldt ook voor echte Friestalige gemeenten zoals Noardeast-Fryslân en Dantumadiel.

Ze vinden het een mooi cadeautje, de burgemeesters Klaas Agricola van Dantumadiel en Johannes Kramer van Noardeast-Fryslân: een stempas in het Fries.

Het is een symbolisch cadeau van de verslaggevers van Yung Frysk, de campagne die jongeren enthousiast wil maken voor de Friese taal. Want in de gemeenten van deze burgemeesters wordt over de verkiezingen niet in het Fries gecommuniceerd.

Kijk hier naar hoe Yung Frysk de boargemaster confronteert:

"Ik had verwacht dat die grote gemeenten wel zouden meededen", zegt Arjen Versloot, hoogleraar Fries. "Je ziet ook dat gemeenten als die van de Waddeneilanden niet veel met het Fries doen. Die zijn ook uitgezonderd van het Fries als bestuurstaal. Dat verbaast me dus niet."

De gemeenten West- en Ooststellingwerf en Harlingen uiten zich ook niet in het Fries.

Stempassen, posters en lijsten

Toch kost het een gemeente niet veel moeite om Friese communicatie op te zetten. Het Rijk stelt namelijk stempassen, posters en kandidatenlijsten in het Fries beschikbaar.

Maar overal een Friese stempas verspreiden, dat is volgens het Rijk moeilijk te realiseren. Er moet bijvoorbeeld in ieder geval een Nederlandse stempas zijn voor mensen die het Fries niet machtig zijn. En twee stempassen in verschillende talen heeft als risico dat mensen dubbel stemmen.

Hogere opkomst?

Jan Koster van taalorganisatie DINGtiid ziet het als een gemiste kans dat gemeenten niet vaker gebruik maken van de mogelijkheden. "Als je een oproep krijgt in het Fries, komt het als Friestalige dichterbij jezelf. Dan ben je meer bereid om er aan mee te doen en je erin te verdiepen."

Verkiezingen zijn een zaak van het volk, vindt Versloot. Het is het moment dat mensen grote invloed hebben op aanstaand beleid.

"Dan wil je er iedereen bij betrekken. Dan is het misschien wel zo leuk om de Friestaligen te laten weten dat ze erbij horen. Het zou een paar procent kunnen uitmaken bij de opkomst."

Koster vindt ook dat er in overleg wel een Friese stempas mogelijk zou zijn: "De genoemde bezwaren zijn vaak van die praktische argumenten. Als je wilt, is er altijd een oplossing voor. Dan moet je met elkaar om tafel. Maak het volledig tweetalig, dan is er ook geen discussie over."

Súdwest-Fryslân, Noardeast-Fryslân en Dantumadiel zijn er blij mee dat Yung Frysk hen attent maakt op de mogelijkheden. Want die zijn niet overal bekend. Zo laat de gemeente Súdwest-Fryslân weten het een 'verfrissende' tip te vinden.

"Zullen we dat de volgende keer ook gewoon doen, Klaas", vraagt burgemeester Kramer aan burgemeester Agricola. Daar zijn ze het over eens.

"Dat pakken we op", zegt Kramer. "Wij moeten zien hoe we dat precies doen. Maar dat we meer kunnen doen met het Fries bij de verkiezingen, is zeker."