Stoptober is topsport voor de hardcore rokers, merkt 'stopcoach' Jellie

Het initiatief viert dit jaar hun tiende jaar van bestaan. In die tijd is volgens Jellie Helder wel wat veranderd. Zij is specialistisch verpleegkundige en stoppen met roken-coach bij ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten.

Iedere dag ziet zij patiënten op de polikliniek longgeneeskunde die willen stoppen met roken vanwege gezondheidsproblemen zoals longziekten, hartkwalen of darmklachten.

"Het is goed dat er de laatste jaren zoveel landelijke aandacht is voor stoppen met roken, maar het is nog niet zo dat wij op 0 zitten. De concurrentie van de tabaksindustrie is groot", zegt Helder.

Een vermindering in patiënten op de poli merkt ze dan ook nog niet. Wel een verandering is de opkomst van het 'vapen'. Daar is in deze stoptobermaand veel aandacht voor, Helder merkt dat ze daar steeds meer vragen over krijgt.

"Op schoolpleinen waar niet mag worden gerookt, worden wel vaak vapes opgestoken. Daar moeten scholen nog een beleid in vinden." Volgens het nationale rookverbod dat in 2020 is ingegaan, mag er niet gerookt worden op schoolpleinen, ook niet met E-sigaretten.

Vapes zijn volgens Helder gevaarlijk omdat moeilijk te meten is hoeveel nicotine erin zit. "Die metingen lopen erg uiteen, daarnaast raken kinderen gewend aan rookgedrag."

In de vapes zit nicotinezout, dat wordt sneller opgenomen door de hersenen. "Ook in de huidige sigaretten zitten meer stofjes waardoor de nicotine sneller opgenomen wordt dan vroeger. De tabaksindustrie heeft de sigaret veel aantrekkelijker gemaakt. Kinderen kunnen in een week verslaafd raken."

De gevolgen van roken merkt Helder op haar andere drie werkdagen in de week op de poli longgeneeskunde. Bij 90 procent van de COPD-patiënten wordt de oorzaak gerelateerd aan roken.

Acht uur per week helpt Helder mensen van hun verslaving af. "Het vervelende is dat de nicotine na 7 seconden een beloning geeft, maar dat die na anderhalf uur weer weg is.
Dan kom je in een cirkel terecht."

Op de poli is aandacht voor gedragsverandering en onderliggende zaken om rokers te helpen stoppen. Vaak wordt een sigaret gebruikt uit gewoonte of om emoties te onderdrukken. "Mensen voelen zich gestrest, verdrietig, jongeren voelen dat ze ergens niet bij horen. We hebben daarom vaak heftige gesprekken met rokers om de oorzaak boven tafel te krijgen."

Tegelijkertijd moet Helder patiënten ook wel eens stevig toespreken. "Je kunt niet altijd lief zijn." In een roker zitten volgens haar twee mensen: de roker en de niet-roker. "Die eerste moet je soms onder de kont schoppen, die wil alle aandacht hebben, tegen de niet-roker, moet je juist extra lief zijn."

Het proces om te stoppen met roken wordt lastiger als de omgeving ook rookt. "Ik hoor vaak dat de familie en vrienden van patiënten ook roken. Dan is het natuurlijk moeilijker als je dat overal om je heen ruikt. Bovendien krijg je als niet-roker ineens een andere identiteit. Daar moet je ook mee omgaan."

Helder vergelijkt het met topsport, waar een goed plan aan vooraf gaat en het hard werken is. "Wij zeggen ook wel: je moet geen wens hebben, je moet een doel hebben."

Op de stoptober-app kunnen deelnemers bijhouden hoeveel geld zij besparen op pakjes sigaretten. Al is die financiële prikkel voor sommigen niet genoeg, ziet Helder. "Er zijn heel veel mensen die het financieel al heel moeilijk hebben, maar dan toch liever een pakje sigaretten kopen dan een gezonde maaltijd op tafel zetten. Dat is het verslaafde brein."

Het streven van Helder is om 25 procent van haar patiënten van het roken af te krijgen. "Dat zou al mooi zijn, want ik krijg wel echt de 'hardcore rokers', zeg maar." Toch wil ze ook benadrukken dat van die 75 procent ook veel mensen veel minder vaak een sigaret opsteken.

"Van alle dagen in de week, naar nog maar één in de week bijvoorbeeld. Of oudere mensen die af en toe nog een eenzaamheidssigaretje opsteken maar voor verreweg het grootste deel zijn gestopt. Die gevallen moeten we niet vergeten."