Historica zoekt Friese vroedvrouwen op een bijzondere foto uit 1934

Baron doet onderzoek naar de kraamkundigen in onze provincie in de 19e en 20e eeuw. "Het is de bedoeling dat er een publicatie komt, een artikel of een boek", vertelt ze.

Ze is gastonderzoeker bij de Fryske Akademy en woont in Nij Beets. Eerder schreef Baron over de gezondheidszorg in Groningen, maar ze wilde ook graag onderzoek doen in Fryslân. Daar is zij nu al een aantal jaren mee bezig.

Op dit moment richt ze zich op de periode tussen 1900 en de Tweede Wereldoorlog. Dat is een heel belangrijke periode geweest voor de professionalisering van het beroep. Er gebeurde veel waardoor het beroep aan status won."

Een vroedvrouw houdt zich bezig met het begeleiden van een bevalling en de periode waarin een vrouw zwanger is. "Het vak is heel interessant, omdat het eigenlijk het eerste beroep in Nederland is waar vrouwen een diploma voor moesten hebben voordat ze het beroep mochten uitoefenen."

Eigenlijk heeft het beroep al eeuwen een beschermde status, legt Baron uit. "Als mensen verloskundige hulp boden zonder dat ze daarvoor bevoegd waren, konden ze aangeklaagd worden. Beroepsopleidingen voor vrouwen zijn eigenlijk nog niet zo heel oud, maar dit beroep is al vanaf de 17e eeuw een erkend, geschoold beroep."

Baron hoopt over een jaar al een heel eind te zijn met haar publicatie. "Ik moet nog veel gegevens in kaart brengen. Ik zou ook graag willen weten hoeveel vrouwen uit Fryslân naar de kweekscholen in Amsterdam en Rotterdam gingen en hoeveel er terugkeerden."

De bezetting van het aantal vroedvrouwen heeft Baron wel zo'n beetje in kaart. "Op dit moment zijn er zo'n 166 vroedvrouwen in Fryslân, maar in 1960-1970 was sprake van een dieptepunt. Toen waren er nog maar 17, terwijl er in 1900 nog zo'n 40 waren."

Het valt Baron op dat verloskundigen vaak trots waren op hun werk en relatief lang doorwerkten. Het beroep betekende veel voor de vrouwen, zo blijkt.

Een bijzondere vondst voor Baron was een kiekje uit 1934. "Ik kreeg een foto van de eindexamengroep van de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen in Amsterdam. In dat jaar werden zes vrouwen gediplomeerd, van wie er drie in Fryslân terechtkwamen. Dat is relatief veel en dus bijzonder."

Twee van hen werden in Fryslân geboren, een ander kwam uit Zuid-Holland, maar verhuisde na de opleiding naar Fryslân.

Het gaat om Antje Velde (1912 Nijeberkoop-2011 Epe), die met Johannes Hoekstra trouwde en rond Nij Beets werkte, Jetske de Jong (1897 Suwâld), die met Jan Thomas Steen trouwde en in gemeente Leeuwarderadeel actief was, en om Jakobine Jensen (1911 Den Haag-1983 St.-Annaparochie), die met Johannes Blanksma trouwde en rond St.-Annaparochie actief was.

Het drietal staat met nog een viertal vrouwen op de foto. Ze studeerden in 1934 af op de Rijkskweekschool voor Vroedvrouwen in Amsterdam. Het was een strenge opleiding, die drie jaar duurde. Maar de vrouwen vormden een hechte groep.

Baron is er inmiddels achter dat Jakobine Blanksma-Jensen de vrouw helemaal links is. Antje Hoekstra-Velde staat tweede van rechts, zo is nu ook bekend.

Maar wie Jetske Steen-de Jong is, weet ze nog niet. "Ik heb alle namen, maar ik weet niet welke naam bij welk gezicht past. Behalve de twee die ik al heb achterhaald."

Van mevrouw Steen uit Huizum/Leeuwarden is wel een foto bekend waarop ze zo'n 71 jaar oud is. In 1969 kwam ze in de krant toen ze na ruim 35 jaar en meer dan 8.000 bevallingen ophield met haar praktijk.

"Maar op die foto is ze al zo veranderd, dat ik haar niet meer kan koppelen aan een van de dames op de foto. Ze woonde jarenlang in een bovenwoning aan de Schrans en later in de Matthias van Pellicomstraat."

Tresoar heeft de foto voor Baron gedeeld op sociale media. Wie meer weet over de foto of de verloskundigen, kan terecht bij Tresoar of Baron zelf.