Zo veranderde de herdenking van de Slag bij Warns langzaam maar zeker van karakter
Te rechts, te Fries, kritiek op Den Haag: het kwam allemaal voorbij bij eerdere herdenkingen van de Slag bij Warns. In de loop van de jaren was Omrop Fryslân regelmatig bij de herdenking, die langzaam maar zeker van karakter veranderde.
Het moet een indrukwekkend schouwspel zijn geweest in het jaar 1345. Meer dan tienduizend mannen staken met een vloot de Zuiderzee over, onderweg naar Stavoren. Graaf Willem IV van Holland kwam aan de noordkant van de stad aan wal. Zijn doelen waren Stavoren en onderwerping van Fryslân.
De strijd eindigde echter anders dan de graaf dacht. Zo'n 500 Hollandse strijders sneuvelden. Met hun zware harnassen waren ze een eenvoudige prooi voor het Friese voetvolk. Het hoofd van de graaf werd eraf geslagen, zijn lijk werd pas dagen later gevonden.
De Friese overwinning maakte dat de Friezen nog eens anderhalve eeuw zelfstandig konden opereren: pas in 1498 zou er een einde komen aan de bekende Friese vrijheid.
Een veldslag als symbool
De Slag bij Warns, die dus eigenlijk bij Stavoren was, kwam symbool te staan voor het Friese. In 1942 werd de veldslag voor het eerst herdacht, op initiatief van de Fryske Rie. Op het Rode Klif kwam een monument met de tekst 'Leaver dea as slaef', oftewel 'Liever dood dan slaaf'. Hoewel deze tekst niet verbonden is met de slag en de locatie dus ook niet klopt, wordt de gebeurtenis nog altijd herdacht.
Ieder jaar is er een Fries thema en zijn er sprekers en optredens. Er komen gemiddeld zo'n 150 mensen op af. Door de jaren heen is er echter veel te doen geweest over de herdenking.
Herdenking verandert van karakter
In 1994 was er bezorgdheid over de opkomst van het rechtsextremisme. De herdenking was zaterdag 24 september 1994 pas 's middags.
Later bleek dat er 's ochtends een groep van 30 rechtsextremistische actievoerders op het Rode Klif was. Dat veroorzaakte onrust. De uitdaging was hoe multicultureel Fryslân vorm moest krijgen, volgens spreker Ate de Jong.
Begjn jaren 90 verandert de herdenking van karakter en wordt het meer een protest tegen de opkomst van extreemrechts
Een paar jaar later, op de 53ste herdenking in 1998, bepleit schrijver en Gysbert Japicx-prijswinnaar Piter Boersma om ook Hollanders te verwelkomen op het Reaklif. De Friese beweging moet volgens hem oppassen om niet té Fries te worden.
De Friese beweging moet veel meer openstaan voor contacten met anderen, zegt schrijver Piter Boersma bij de herdenking in 1998
Op 23 september 2000 klinkt er kritiek op Den Haag. Want de Friese taal wordt buiten de provincie nog steeds niet voor vol aangezien, zo zegt Bertus Mulder, toentertijd gedeputeerde. De bestuursafspraak Friese taal ligt dan al twee jaar op de Haagse bureaus, zonder dat er wat aan wordt gedaan.
De gelijkwaardigheid van het Fries en Nederlands is nog ver te zoeken, is de kritiek bij de herdenking in 2000
