Sûkerbôle en dúmkes op Prinsjesdag: Noorden wil dat mooie woorden worden verzilverd

Een Fries ontbijt is niet compleet zonder suikerbrood. Dus natuurlijk lag dat ook op tafel in het Escherpaleis, op de Lange Voorhout in Den Haag. Daarnaast deelden commissaris van de Koning Arno Brok en gedeputeerde Eke Folkerts ook nog eens Friese dúmkes uit als relatiegeschenk.

"Het ontbijt op Prinsjesdag is zo langzamerhand ook al een traditie", zegt politiek verslaggever Onno Falkena. "Het is bedoeld voor alle Kamerleden en colleges van Gedeputeerde Staten uit Fryslân, Groningen en Drenthe."

Het kabinet en bijna alle politieke partijen zeggen de regio's buiten de Randstad heel belangrijk te vinden. "Het gaat er nu om dat die mooie woorden ook worden verzilverd en dat er meer wordt geïnvesteerd in bijvoorbeeld beter openbaar vervoer in Fryslân, Groningen en Drenthe", zegt Falkena.

Gisteren bleek ironisch genoeg opnieuw hoe actueel dat thema is: "Een deel van de Friese delegatie kwam gisteren met vertraging aan, omdat het spoor bij Meppel er weer eens uit lag. Dat gebeurt gemiddeld iedere week wel een keer."

Commissaris van de Koning Arno Brok wil dat de partijen na de verkiezingen die beloftes ook waarmaken: "Ik hoop dat het stuk van 'elke regio telt' integraal terugkomt in het coalitieakkoord. We moeten dan ook achter de komma concreet krijgen wat dat betekent."

Volgens Brok moeten de dingen die belangrijk zijn voor Fryslân op een gelijkwaardige manier worden ingekleurd: "Denk bijvoorbeeld aan de bereikbaarheid: niet al het geld naar de Randstad, maar ook naar Fryslân en Noord-Nederland. Datzelfde geldt voor Limburg en Zeeland. Elke provincie moet op een goede manier bereikbaar zijn."

Het wordt een spannende Prinsjesdag, zegt politiek verslaggever Onno Falkena: "Het is eigenlijk nog nooit zo open geweest als nu. Het is vandaag de allerlaatste troonrede van premier Mark Rutte."

"We hebben te maken met een hele reeks nieuwe lijsttrekkers, die zich graag willen profileren. Dat zal duidelijk te merken zijn bij de Algemene Beschouwingen van de komende dagen."

Er is zoals altijd weer veel uitgelekt van de begroting: "Een belangrijk thema is bestaanszekerheid. Hoe moet een gemiddelde Nederlander economisch door de tijd komen? De kosten van wonen, boodschappen doen, benzine enzovoort zijn sterk gestegen. Veel mensen hebben ondanks de economische groei moeite om rond te komen."

"Minister Kaag wil daar iets aan doen, door bijvoorbeeld het verhogen van de toeslagen. Dat voorstel roept vragen op. Met toeslagen gaat het wel eens mis, en dan zeg ik dat voorzichtig. Je kunt je afvragen of alle mensen met geldpijn zo worden bereikt."

Het kabinet viel eerder deze zomer, dus partijen stellen zich veel opener en onafhankelijker op. "Zo komt bijvoorbeeld de VVD in opstand tegen de accijns op benzine en diesel en dient de ChristenUnie met GroenLinks-PvdA een plan in om het openbaar vervoer veel goedkoper te maken."

Voor de gedeputeerden kan het moeilijk zijn om zaken te doen met een demissionair kabinet, maar FNP-gedeputeerde Sijbe Knol heeft daar wel vertrouwen in: "Ik ben gisteren op bezoek geweest bij minister Rob Jetten van Energie en Klimaat. Dan zie je dat er ook bestuurders zitten die nog wel wat klaar willen krijgen de komende tijd."

"Daar ging het bijvoorbeeld over waterwarmte, dan zie je dat ze voordat ze klaar zijn met het ministerschap, nog wat zaken willen afronden. Daar zit voor ons ook wel een kans in."

Knol zal de begroting dan ook kritisch bekijken: "Vooral als het gaat om de sociale zekerheid voor mensen. Er zijn heel veel mensen die moeilijk door de tijd komen op dit moment. Die groep wordt steeds groter in het land, daar heb ik wel zorgen over."

Om 13.15 uur begint koning Willem-Alexander met de Troonrede. Om 15.15 geeft de provincie Fryslân een eerste reactie op de begroting van het kabinet.