Ids Willemsma: "Mijn leven is één grote wedstrijd, de finish ligt onder de zoden"

Hij is een man van onverwachte dingen. "Foekje, kom hier" roept hij plotseling tijdens het gesprek. Foekje is de naam van zijn hond die ook aanwezig is.

Hoe is het nu met Ids? Heeft hij druk met de kunst? Hij wordt kritischer, vertelt hij. "Ik denk steeds vaker dat het niet goed genoeg is. Misschien moet ik maar stoppen met de kunst."

De periode waarin het mentaal niet goed met hem ging is Willemsma aardig te boven gekomen. Maar er blijven altijd 'pijnpunten' zoals zijn psychiater het verwoordt. Zijn leven gaat op en neer, en dat is altijd zo geweest.

Na een eerdere overzichtstenstoonstelling in Leeuwarden exposeerde hij dit jaar onder de titel 'Als de dood' in Museum Belvédère in Oranjewoud. In het begin van de jaren '70 had hij eens zijn eigen doodskist gemaakt. Hij was bang dat hem in de auto iets zou overkomen. "Snel fietsen kan me niets schelen. Met 85 km per uur de Mont Ventoux afdalen, prima. Helemaal niet bang, maar in de auto wel."

Na zijn eigen doodskist heeft hij een serie gemaakt en die was te zien in Belvédère. Het bizarre is dat curator Susan van den Berg, die met de tentoonstelling bezig was, toen verongelukte in het verkeer. Ids heeft er veel last van gehad. "Misschien had ik die doodskisten daar maar beter niet naar toe kunnen brengen."

Met het klimmen van de jaren kwam er ook meer twijfel. Spijt van de dingen die hij gemaakt heeft, heeft hij niet. Als ze niet goed genoeg zijn, stampt hij ze net zo gemakkelijk weer in elkaar.

Soms vindt hij dat een kunstwerk niet in de omgeving past. Dat is iets waar hij niet over gaat. In een toespraak bij de onthulling van een kunstwerk door Koningin Beatrix heeft hij ooit eens gezegd: "Een beeld heeft meer verstand van de dingen dan sommige mensen. Je hebt met mensen te maken en die bepalen..."

Hij maakt zijn zin niet af, want hij hoort iets: "Ligt daar iets te eten? Foekje, kom hier." Zijn hond loopt buiten het zicht van Willemsma ergens rond in de opnamestudio.

De "Friestalige en ruwharige Hollandse herder" is belangrijk voor Willemsma. Het is het enige gezelschap op zijn boerderijtje in Easterwierrum. Een vriend die altijd naar hem kijkt is ook wel eens aangrijpend, als hij niet zo lekker in zijn vel zit.

Ze waren thuis met drie jongens en drie meisjes. Als enige heeft Ids niet gestudeerd. Hij ging naar de ambachtsschool en daarna aan het werk. Schaatsen maken op de fabriek van zijn vader, Ruiter Schaatsen in Akkrum.

Een oom zag wel iets in Ids als schipper en nam hem mee op het binnenschip waar hij werkte. Dat was ongeveer 40 meter lang. Ids: "Ik was hardloper bij de junioren en dan trainde ik op het schip. Heen en weer rennen in het gangboord." Maar schipper worden werd hem niet.

In de strenge winter van 1963 was er grote behoefte aan schaatsen. Na schooltijd moest Ids meteen naar de fabriek. 's Avonds aten ze daar ook. Hij wilde graag schaatsen, maar dat kon niet.

Om toch te kunnen schaatsen zei hij dat hij huiswerk moest maken. Thuis snel de schaatsen onder de snelbinders en hup naar de ijsbaan van Aldeboarn. De hele avond schaatsen samen met de volwassenen.

Van huiswerk maken kwam dus niets en hij bleef zitten. "Dat is de beste set die ik ooit in mijn leven heb gedaan."

Hij haalde als 15-jarige zijn diploma en moest meteen aan het werk. Vakantie was er niet bij. En hij verdiende eerst ook nog niets. Je kreeg pas loon wanneer je zestien werd. Zo was dat toen. Na een paar maanden kreeg hij zijn eerste loonzakje. Daar zat 25 gulden in voor een week werken van twaalf uur per dag. De helft van het loon moest hij aan zijn moeder geven als kostgeld. Dus hield hij 12,50 gulden per week over.

Was hij niet blijven zitten, dan had hij een jaar langer moeten werken onder die omstandigheden.

Er kwam verandering in zijn leven toen de kunstacademie in beeld kwam. "Ik maakte van alles. Zo smeedde ik beestjes en bloemen. Een buurman die schoolmeester was, zag dat en zei: "Jij moet naar de kunstacademie." Ik wist niet eens wat dat was."

Willemsma moest toelatingsexamen doen voor de Vredeman de Vries-school in Leeuwarden. Allemaal jonge mensen en overal werd stevig gerookt. Dat mocht toen nog. Het was de hippietijd. Willemsma moest niets van tabak en hasj roken hebben.

"Ze noemden mij de kale provo." Ids kwam uit een andere wereld. Die van hardlopen, overdag werken in de fabriek en 's avonds naar school.

Terugkijkend op zijn leven heeft competitie eigenlijk altijd een rol gespeeld. "Mijn leven is één grote wedstrijd en de finish ligt onder de zoden."

Bij sport is wel duidelijk dat het om winnen gaat. Maar bij kunst is er eveneens sprake van een soort 'wedstrijd'. Daar moet je ook met anderen concurreren om een opdracht te krijgen, legt Willemsma uit. "Gelukkig heb ik vaak gewonnen."

Verder weg wonen en werken heeft hem nooit aangetrokken. "Fryslân is mijn nest." Al houdt hij wel van fietsen in de Alpen. Wielrennen, fietsen, schaatsen - nog steeds op houtjes - en kanovaren. Ploeteren tegen de wind in, dat ligt hem wel.

Wat blijft, zijn zijn kunstwerken. Vooral de grote ijzeren exemplaren vallen op in het landschap. Hij is er niet bijzonder trots op, in de zin van: dat heb ik maar mooi gemaakt. Wat blijft bij Willemsma als persoon, is de eeuwige twijfel. Zoals gezegd wordt die steeds sterker. Maar met kunst, sport, natuur en zijn hond Foekje is zijn dag altijd vol.