De eerste zomerse dagen zijn op komst en dat is twee weken later dan gemiddeld

De eerste zomerse dag van het jaar heeft daarmee langer op zich laten wachten dan normaal. Gemiddeld in de afgelopen meetperiode (1991-2020) valt die dag in Fryslân namelijk eind mei, op de 27e.

Dit jaar komt die zomerse dag dus twee weken later dan normaal, maar dit weekend is het dan echt zo ver, zegt weervrouw Tjitske Wiebenga. "Vrijdag begon het op te warmen, toen werd het nog een graad of 23 op het vasteland. Konden mensen er alvast aan wennen." Op een paar plekken in het zuiden en zuidoosten werd het vrijdag al net iets warmer dan 25 graden, maar nog niet op het meetstation op Leeuwarden.

"Zaterdag wordt de eerste zomerse dag met zo'n 27 graden, in ieder geval in Leeuwarden en verder de provincie in", zegt de weervrouw. Of dat op de Waddeneilanden ook het geval is, valt nog te bezien. "Het wordt spannend of het Waddengebied ook de 25 haalt, want het water is nog aan de frisse kant."

Er moet wel bij gezegd worden dat 27 mei voor de eerste zomerse dag ook maar een gemiddelde is. Zo moest Fryslân in 1999 maar liefst tot 11 juli wachten op zomerse temperaturen. In 2007 was het juist vroeg warm, toen werd het op 15 april al 25 graden.

Maar hoe kan het nou dat de eerste zomerse dag het ene jaar in april al valt en het andere pas in juli. Dat hangt van veel factoren af. Het verloop van de lente speelt er een grote rol in, vertelt Wiebenga. "We hebben nu bijvoorbeeld een heel natte lente gehad, met veel wind uit het noorden en noordwesten. Dan duurt het gewoon langer."

"Voor hoge temperaturen heb je een continentale wind nodig, wind die over het land komt, uit het oosten of zuidoosten. Dan heb je drogere lucht die snel opwarmt."

Door al die factoren schommelt niet alleen de dag waarop de eerste zomerse temperaturen worden gemeten door de jaren heen flink. Ook het aantal zomerse dagen in een jaar verschilt sterk. Zo werd het in 1993 slechts drie keer warmer dan 25 graden en korter geleden, in 2021, ook maar zeven keer. Gemiddeld telt Fryslân ruim 15 zomerse dagen per jaar.

Het tegenovergestelde is dus ook wel eens het geval. In 2006 en 2018 werden respectievelijk 30 en 32 zomerse dagen geregistreerd: twee keer zoveel als gemiddeld.

Volgens Wiebenga is het niet toevallig dat de jaren met meer zomerse dagen dan normaal recenter in de meetperiode voorkomen. "Je ziet het duidelijk als je de meetperiodes met elkaar vergelijkt. De gemiddelden stijgen de afgelopen decennia en dat heeft te maken met de opwarming van de aarde."

De kans op meer zomerse dagen in een jaar wordt daarmee steeds een beetje groter. Het heeft ook tot gevolg dat de eerste dag met 25 graden of hoger in Fryslân steeds net iets eerder in het jaar zal vallen.

Wat uit alle cijfers ook opvalt, is het grote verschil tussen de Friese cijfers en die van De Bilt in provincie Utrecht, waar het centrale meetstation van het KNMI staat.

In 2018, het jaar met 32 zomerse dagen in Fryslân, telde het KNMI op De Bilt 55 van zulke dagen. Ook valt de eerste zomerse dag daar gemiddeld twee weken eerder al, namelijk op 13 mei. Een groot verschil op een relatief kleine afstand, maar Wiebenga weet waardoor dat komt.

"Het heeft er vooral mee te maken dat de wind hier in het noorden heel vaak over het water komt. Is het niet het IJsselmeer, dan komt het wel van de Waddenzee. Daarbij komt dat het meetstation in Leeuwarden best wel noordelijk ligt. Had het meetstation in Heerenveen of Drachten gestaan, dan waren de verschillen kleiner geweest."

In De Bilt werd het eerder deze week al zo'n 28 graden. In Leeuwarden is het dit jaar nog niet warmer dan 25 graden geweest. Maar met een voorspelling van 27 graden voor zaterdag en mogelijk nog een graad warmer voor zondag kan het bijna niet anders dan dat we dit weekend de eerste zomerse dag schrijven.