Onze lontjes lijken steeds korter te worden: "Negatieve emoties zijn besmettelijk"

Steeds vaker komen spelers en supporters in het nieuws omdat ze hun boekje te buitengaan. De onderliggende boosheid borrelt echter ook buiten de voetbalvelden, zegt Irma van Steijn. "Je ziet het ook op werkplekken en bij gezinnen."

Volgens de psycholoog komt dat omdat het negativisme steeds vaker de overhand krijgt. Ze refereert aan professor Barbara Lee Fredrickson. Zij zegt dat als het negativisme meer dan vijftig procent van je gevoel vertegenwoordigt, de empathie voor de grotere omgeving afneemt. Die empathie richt zich dan op een kleinere groep. De stam of groep waartoe je behoort, wordt kleiner.

"Wanneer het positivisme groeit, richt het verbindingshormoon oxytocine zich naar buiten. Mensen worden dan meer invoelend en liefdevoller: het stam-gevoel verbreedt zich", zegt ze. "Diezelfde oxytocine zorgt bij negativisme juist voor rivaliteit met de mensen buiten de stam.

Volgens Van Steijn doet een domino-effect het negativisme uitdijen. De sterke aandacht voor het negatieve, duwt het eerste steentje om. "Neem criminaliteit. Die neemt steeds verder af. Maar toch komen er meer berichten over in het nieuws. Want ja, goed nieuws is geen nieuws."

Het gevolg is volgens Van Steijn dat we zo in een tunnel van negativisme terecht kunnen komen. "Er ontstaat dan een beeld van de samenleving dat niet klopt. Maar het is wel de bril waar we door kijken. Negatieve emoties zijn besmettelijk."

"Daar komt bij dat sommige zaken nu ineens aan de oppervlakte komen. Zoals de stikstofkwestie. Twintig jaar geleden wisten we ook dat dat gaande was, maar nu pas is het crisis. Zulke onderwerpen kunnen voor spanningen zorgen. En dat werkt door in het gemoed."

Net als de coronacrisis, zegt Van Steijn. Een tijd waarin we door de maatregelen weinig konden doen en sommige mensen zelfs hun baan kwijtraakten. "Die periode heeft mede de situatie van nu gefaciliteerd", meent ze.

Die ervaring om zo beperkt te zijn, schudden we volgens Van Steijn niet zomaar van ons af. "Zoiets kan blijven hangen. Zeker omdat sommigen de overheid daarvan de schuld geven. Dat het inmiddels een aardige periode terug is, hoeft niets uit te maken", zegt ze. "Stel je voor dat een collega je een rotstreek levert. Je kunt het dan goed maken, maar het wantrouwen kan blijven."

Ook kan het volgens haar lastig zijn om alles ineens weer op te pakken na een tijd van begrenzingen. "Jongeren konden niet sporten of afspreken met vrienden. Hoe ga je dan met elkaar om als dat allemaal ineens wel weer kan? Wat zijn de sociale regels? Je moet die weer heruitvinden."

Om de donkere wolk weg te laten trekken, moeten we meer in aanraking komen met positivisme, bepleit Van Steijn. "Neem de voetbalfans. Die zien nu telkens geweld in stadions en op de velden. Dat slaat over." Volgens haar zou het goed zijn als fans de voorpagina halen door het organiseren van iets positiefs, zoals een goed doel. "Ze zien dan dat je ook op een andere manier betekenisvol kunt zijn."

Volgens Van Steijn is kijken naar het moois in je leven een sterk tegengif voor negativisme. "Je kunt dat oefenen. Blijven benoemen waar je dankbaar voor bent. Dat zorgt ervoor dat je na verloop van tijd weer mooie, positieve stappen de toekomst in zet."