Kunstenaar Gerrit Breteler: "Ik ben niet bang voor de dood"

Gerrit Breteler in 2009 © Omrop Fryslan
Gerrit Breteler is ziek: hij heeft hartfalen in het laatste stadium. De dokter vertelt het hem in december 2022 en zegt erbij dat de meeste mensen in dat stadium nog drie tot zes maanden leven.
Breteler vroeg een second opinion aan in het UMCG in Groningen. De professor zei tegen hem dat er fietsen, lopen en zingen moest. Daar krijgt de kunstenaar moed van.

Gezwel in zijn hart

Zo'n 25 jaar geleden wordt Gerrit Breteler geopereerd: hij heeft een goedaardig gezwel in zijn hart. Dat is erg zeldzaam, maar gelukkig kan het worden weggehaald. Sinds die operatie heeft Breteler hartfalen, maar hij heeft er naar eigen zeggen geen last van.
In juli vorig jaar houdt zijn hart ermee op en hij valt neer. Zijn vrouw Anke Bylsma kan hem reanimeren en Breteler krijgt in het ziekenhuis een ICD-apparaatje werd met een pacemaker. Als zijn hart ermee stopt, dan geeft dat apparaat een klap om het weer op gang te krijgen.
Gerrit Breteler © Omrop Fryslan
Met de ICD gaat het beter. "Ik was weer aan het sporten en voelde me goed. Ik moest natuurlijk veel optredens afzeggen, maar er stond nog een in Heerenveen en daar had ik enorm veel zin in". Het optreden in Heerenveen gaat goed, maar vlak daarna gaat het weer mis. "Ik kreeg weer een klap en ben omgekieperd."

Hersenschade

Gerrit Breteler valt op zijn hoofd en al snel blijkt dat er hersenschade is. Het is een erg zware periode voor Breteler. Na een tijd in het ziekenhuis op de afdeling neurologie volgt revalidatie in Lyndensteyn in Beetsterzwaag, maar al na een paar dagen moet hij daar weer weg omdat zijn hart opnieuw uitvalt.
Gerrit Breteler is een veelzijdig kunstenaar: hij schildert, maakt muziek, zingt en schrijft theaterstukken. Hij werd geboren in Enschede en kwam als 13-jarige jongen met zijn Twentse vader en Friese moeder naar Fryslân. Een gereformeerd gezin.
Al op jonge leeftijd trok de beeldende kunst. Hij studeerde in 1975 cum laude af aan de kunstacademie Vredeman de Vries in Leeuwarden.
Gerrit Breteler haalt inspiratie uit het platteland. Zijn zorg om de achteruitgang van het Friese platteland komt vaak terug in zijn werk. Zoals in het theaterspektakel 'Oer de Seedyk' uit 2008 en het iepenloftspul van Harkema van 2018: 'De Oerbliuwers.'
Voor Theaterstichting Achmea Culpa schrijft hij vier Friestalige theatervoorstellingen waarin met veel humor, zelfspot, tragiek en in het nodige moralisme kerst wordt gekeken naar de huidige maatschappij. Zijn liederen 'Op een dag', 'Laat ons erom drinken' en 'As it jo wil is' zijn al jaren terug te vinden in de Fryske Top 100.
De maatschappelijk betrokken Breteler doet in 2022 nog mee aan de tweedekamerverkiezingen. Hij staat 6e op de lijst van de nieuwe partij NLBeter.
In het MCL, op de afdeling cardiologie, vertellen de artsen hem dat hij hartfalen in het laatste stadium heeft. Een boodschap die hard aankomt.

Diepe gesprekken

Het zorgt er wel voor dat de familie Breteler diepe en mooie gesprekken heeft. "Er worden heel veel lagen in je emoties aangesproken", zegt Gerrit Breteler. "En de gesprekken die wij hebben zijn mooi, soms heel verdrietig, maar ook met diepgang en heel waardevol."
Dochter Anne-Goaitske vraagt haar vader of hij een soort dagboek wil maken voor de kinderen die zij eventueel later krijgt en die opa nooit hebben gekend. Breteler is daarom begonnen met het beschrijven van zijn leven. Van zijn jongenstijd in Enschede, zijn vroege fascinatie voor Bach en later ook voor Rembrandt en zijn gedachten daarover.
"Het is niet makkelijk om te lezen, het is wat filosofisch maar ik hoop dat als Anne-Goaitske haar kinderen een jaar of dertig zijn, ze er wat aan hebben en hun opa wat beter leren kennen."
Anne-Goaitske Breteler © Omrop Fryslân, René Koster
Na die slechte boodschap gaat het eigenlijk steeds beter. Breteler voelt de energie toenemen en besluit om een second opinion te vragen in het UMCG, het ziekenhuis waar hij 25 jaar geleden geopereerd is. De professor zegt tegen hem dat hij 'lekker fietsen, lopen en zingen' moet.
Gerrit Breteler is opgelucht: "Ik kan je wel vertellen dat ik heel wat lichter de kamer uitstapte dan ik erin was gegaan."
De veelzijdig kunstenaar pakt de draad weer op en doet rijexamen. Dat haalt hij, maar voordat hij het roze papiertje kan ophalen, krijgt hij weer een klap van de ICD en valt hij met zijn hoofd op het aanrecht.
Hij brengt drie dagen in het ziekenhuis door en mag in ieder geval de eerstvolgende maanden niet autorijden. Ook een optreden dat gepland staat en waar hij erg naar uitkijkt moet hij afzeggen. Zijn zoon Hylke vervangt hem.

Moeder overlijdt

In de tussentijd overlijdt de 92-jarige moeder van Gerrit Breteler. "Ik heb ook met haar hele mooie gesprekken gehad. Dan zei ze: ik ga straks een grens over en jullie gaan die grens ook een keer over. Maar ik hoop wel dat ik eerst ga."
Ze sprak ook over het afscheid en daar ziet Gerrit een parallel met zijn eigen afscheid. "Daar hadden we het ook over. En het dwong me ook om erover na te denken. Over de muziek en zo." Op de begrafenis van zijn moeder klinkt 'Een gele zonnebril', een lied dat Gerrit Breteler speciaal voor haar heeft geschreven.
Luister naar Gerrit Breteler
Ze sprak ook over het afscheid en daar ziet Gerrit een parallel met zijn eigen afscheid. "Daar hadden we het ook over. En het dwong me ook om erover na te denken. Over de muziek en zo." Op de begrafenis van zijn moeder klinkt 'Een gele zonnebril', een lied dat Gerrit Breteler speciaal voor haar heeft geschreven.
Ik ben nog lang niet klaar en wil nog heel veel doen.
Gerrit Breteler
"Kijk, ik ben niet bang voor de dood. Dood is dood en dat gaan we allemaal." Maar wat Gerrit Breteler betreft mag dat nog wel even duren: "Ik ben nog lang niet klaar en wil nog heel veel doen."
Buro de Vries zoekt het uit! Mooie documentaires, interessante gasten en verrassende gesprekken. Buro de Vries gaat gemoedelijk de diepte in. Met veel aandacht voor natuur, cultuur en geschiedenis. De deuren van het Bureau zijn zondag open van 11.00 tot 13.00 uur. Zondagavond om 21.00 uur wordt het programma herhaald.