Kleinkinderen nazicommandant bieden excuses aan voor zijn misdaden: "We willen niet wegkijken"
Een olijftak als teken van verzoening. Dat kreeg Martje Mechels mee van de kerkgemeenschap Frieschepalen-Siegerswoude. Mechels was daar om in een zogeheten verzoeningsdienst excuses aan te bieden voor de misdaden van haar opa in de Tweede Wereldoorlog.
Op 3 mei 1943 werden zestien mannen, die lid waren van de gereformeerde kerk van Frieschepalen, vermoord bij het Groninger Trimunt. Dat werd gedaan in opdracht van Sicherheitsdienstmajoor Johann Mechels.
Ieder jaar wordt daar in de kerk bij stilgestaan. De namen van de zestien worden dan voorgelezen. Nu stond daar kleindochter van Mechels, Martje. Mede uit naam van haar broer en zus bood ze excuses aan.
"Er ligt wel een soort deken overheen", zegt Euwe de Jong. Zijn opa is een van de zestien slachtoffers. Nu heeft De Jong een dubbelrol: hij bespeelt het orgel en is een van de sprekers. "Het is een heel bijzondere ervaring. Vooral vind ik het zeer bijzonder en moedig dat Martje Mechels hier aanwezig is."
Voor De Jong is de verzoeningsdienst geen afsluiting: "Nee, het is een nieuw begin. Het begin van een gesprek."
De nabestaanden vinden het heel moedig dat Martje Mechels bij de dienst is
Dat gesprek wil Martje Mechels heel graag aangaan: "We willen niet wegkijken. Mijn opa deed dat wel en mijn vader ook. Wij, mijn broer, zus en ik, willen weten wat er gebeurd is. De mensen hier in de ogen kijken en met elkaar praten. Het is een stap om excuses aan te bieden en om hier samen te staan en te zeggen: ja, er is veel pijn en leed."
Op 3 mei 1943 werden zestien mannen aan de Haarsterweg tussen Siegerswoude en Marum opgepakt. De oudste was 60 jaar, de jongste 13. Op bevel van Sicherheitsdienstcommandant Johann Mechels werden ze doodgeschoten. Het was een reactie op boomstammen die op de weg lagen, waarschijnlijk om melkwagens te hinderen tijdens de melkstaking van 1943.
In de preek staat dominee Geert Bruinsma stil bij het leed: "Wat hier gebeurd is, heeft diepe sporen nagelaten in de gezinnen, in de dorpen en hier in de kerk. Het was een daad van waanzin."
Dat is ook de reden dat hij Martje een olijftak overhandigt: "De Here God heeft na de zondvloed met Noach een nieuw begin gemaakt toen hij het venster opende. Ik denk dat dat vandaag ook is gebeurd. De tak is een wereldwijd teken van verzoening."
Net ferantwurdlik
Martje Mechels is diep onder de indruk. "Om hier in de kerk te staan waar de mannen vandaan komen... Voor mij was het heel goed om de familieleden te spreken. Ook om de olijftak te ontvangen als teken van vergiffenis."
Ze weet dat ze niet verantwoordelijk is voor de misdaden van haar grootvader. Toch voelt ze wel een grote verantwoordelijkheid, vooral omdat de familie geen idee heeft hoeveel slachtoffers hij daadwerkelijk heeft gemaakt. "Ik voel de schaamte. Ook de verantwoordelijkheid over hoe we nu vreedzaam kunnen leven. Het was een herdenkingsdienst, maar ook een dienst waarin we hebben gebeden voor vrede. Beide zijn heel belangrijk voor mij."
Euwe de Jong heeft de afgelopen periode veel contact gehad met de familie Mechels. Zijn vader Foppe, die eerder dit jaar is overleden, heeft Martje ook ontmoet, op de locatie van de executie in Trimunt. Dat werd een hartelijke ontmoeting, waarin Foppe de Jong ook uit was op verzoening.
De afgelopen weken hebben Euwe en Martje samen toegewerkt naar het moment van de verzoening. "Omdat je alles weet, denk je het onder controle te hebben", zegt Euwe. "Maar op het moment dat de woorden worden uitgesproken, komen ze echt binnen. Echt binnen."
