Het Friese theater bloeit: "Geen plek in Nederland met zo'n prachtig en divers aanbod"
30 maart 2023, 12:00 • 3 minuten leestijd
De cultuur heeft met corona een aantal moeilijke jaren achter de rug en dat geldt ook voor het theater. Toch leeft het theater in Fryslân meer dan ooit. In geen enkele andere provincie wordt zoveel theater gemaakt als in Fryslân. Van openluchtspelen en jeugdtheater tot tal van nieuwe gezelschappen en natuurlijk Tryater.
Artistiek directeur van Tryater, Tatiana Pratley, stemt hiermee in. "Ik denk dat hier een heel bloeiend theaterveld is. Er zijn veel nieuwe initiatieven in Fryslân", vertelt ze.
Daarbij valt te denken aan groepen als Illustere figuren, Akkers en Velden en Homsk. "Veel jonge mensen die zijn begonnen bij jeugdtheaterschool Meeuw of Jong Tryater hebben zich geprofessionaliseerd op een vakschool en komen dan weer terug in Fryslân. Dat is een hele nieuwe beweging."
Friese theater bloeit meer dan ooit
Andere nieuwkomers zijn bijvoorbeeld het dansgezelschap Ivgi&Greben en J&Mteaterwurk van Jan Arendz en Marijke Geertsma.
Pier21
Misschien wel de succesvolste nieuwkomer is Pier21, bekend van onder andere de stukken 'De Emigrant' en 'Wat Soesto!' Pier21 is niet meer weg te denken uit de Friese theaterwereld en heeft net geleden het 10-jarig jubileum gevierd.
Sinds kort maken ze zelf deel uit van de Friese culturele infrastructuur en krijgen ze jaarlijks geld van de provincie.
Jos Thie is betrokken bij Pier21 en loopt al 30 jaar mee in de Friese theaterwereld. Volgens hem heeft Fryslân een uniek theaterlandschap. "Er is geen plek in Nederland of er buiten, waar zo'n prachtig en divers aanbod is."
Ook het publiek is volgens hem heel breed. "Het valt me in al die jaren elke keer weer op dat ik de mensen die ik hier in de dorpshuizen en in het theater zie, nergens anders in Nederland tegenkom en daar word ik heel blij van."
Schouwburg heeft het nog moeilijk
Wat opvalt, is dat de schouwburgen in onze provincie het nog wel moeilijk hebben om volle zalen te trekken, maar dat gezelschappen als Tryater en Pier21 hier geen last van hebben. Die trekken meestal wél volle zalen. Dat zou te maken kunnen hebben met de maatschappelijk geëngageerde onderwerpen die het theater in Fryslân ondersteboven pakt.
Dat valt Hilde Mulder op, oprichter van jeugdtheaterschool Meeuw en in die hoedanigheid al 25 jaar actief in het Friese theater.
"Tryater speelde bijvoorbeeld tot een jaar of tien geleden nog veel repertoire, maar dat is helemaal losgelaten. Er wordt nu een thema of onderwerp gekozen en daar wordt iets over gemaakt, zoals over het milieu."
Er zijn heel veel amateurs die zich hebben ingezet het theater de afgelopen 60 jaar te professionaliseren en dat is gelukt.
Volgens Pratley wordt het Friese theaterlandschap ook wel de Friese piramide genoemd. "Het theater in Fryslân komt vanuit het amateurveld. Er zijn heel veel amateurs die zich hebben ingezet het theater de afgelopen 60 jaar te professionaliseren en dat is gelukt. Onderaan heb je heel veel amateurs en daar boven een soort van semiprofs."
Volgens Pratley zit hier nu veel nieuwe jonge energie in. "Met mensen die veel uitwisseling hebben en echt mét elkaar dat veld willen dragen."
"Dertig jaar geleden was Tryater misschien wel het enige professionele theaterinitiatief in Friesland, nu zijn er veel meer", volgens Thie die in die tijd aan het roer stond van Tryater.
"Dan hebben we culturele hoofdstad gehad wat ook grote invloed had op allerlei initiatieven. In het najaar komt De Tocht, als dat doorgaat dan hebben we misschien nog een productie van de omvang van Soldaat van Oranje in Friesland. Het is niet minder geworden, maar eerder meer."
Luister hier naar de reportage
Vierdelige serie over Friese theaterwereld
Theater zit de Friezen in het bloed. Het niveau van de amateurs, zoals de iepenloftspullen, is door de jaren heen gestegen. Ook wordt, naast Tryater, meer professioneel werk gemaakt in Fryslân door bijvoorbeeld Pier21. Jonge makers zien Fryslân meer en meer als plek waar ze zich kunnen ontwikkelen, hier speelt Tryater een belangrijke rol in.
Omrop Fryslân staat in een vierdelige reeks stil bij de ontwikkelingen in de Friese theaterwereld: op donderdag van 30 maart tot en met donderdag 20 april. Met verhalen online, op televisie in Fryslân Hjoed en in het radioprogramma No yn Fryslân.
