Dit is wat de BBB met Fryslân wil als het niet over stikstof gaat

92 procent van de mensen die afgelopen woensdag op de BBB hebben gestemd, deed dat met stikstof als belangrijke reden. Maar er zijn meer drijfveren, blijkt uit onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS. Dan gaat het over onvrede over de landelijke politiek en over een gebrek aan vertrouwen in premier Rutte.

In dit artikel gaan we vier thema's bij langs en zien we wat de Friese afdeling van de BoerBurgerBeweging daarover zegt. Om te beginnen:

Al tientallen jaren wordt er gesproken over een nieuwe spoorverbinding tussen de Randstad en Groningen, door Fryslân heen. Een meerderheid in Provinciale Staten van Fryslân, Groningen, Drenthe en Flevoland is voor het plan, maar er is ook verzet.

Dat verzet kwam vooral op gang toen de spoorlijn werd gekoppeld aan het zogenaamde Deltaplan voor het Noorden. Onderdeel van dat plan was de bouw van 220.000 huizen in de vier noordelijke provincies. Dat aantal is inmiddels wel een stuk lager.

BBB Flevoland is voor de Lelylijn, BBB Groningen juist niet. En partijleider Caroline van der Plas zei dat ze er 'buikpijn' van kreeg.

De Friese afdeling schrijft in het partijprogramma dat mobiliteit en betere verbindingen belangrijk zijn. Lijsttrekker Abel Kooistra zei in een verkiezingsdebat bij Omrop Fryslân ook dat Fryslân een goede ontsluiting verdient.

Tegelijkertijd vindt de partij dat het Rijk eerst bestaande knelpunten in de verbinding tussen Fryslân en het Westen moet oplossen: "Andere spoortrajecten worden eerst geoptimaliseerd, pas daarna kijken we of een mogelijke aanleg Lelylijn wenselijk is."

De Lelylijn moet wat BBB Fryslân betreft sowieso worden losgekoppeld van het Deltaplan voor het Noorden. Met dat standpunt lijkt er ruimte om te praten met bijvoorbeeld het CDA, want lijsttrekker Friso Douwstra gaf ook al aan dat hij ' vlak voor ' de spoorlijn is, maar dat dat wat hem betreft wel losgekoppeld mag worden van de plannen voor huizenbouw.

Geen 'deltaplan' dus, maar huizen moeten er wel komen. Daar zijn bijna alle partijen het wel over eens. De provincie heeft in september met minister Hugo de Jong afgesproken dat er voor 2030 zo'n 15.000 huizen bijkomen in Fryslân.

Nieuwe woningen moeten volgens de BBB vooral in de bestaande kernen komen. Daarbij moeten ook lege kantoorgebouwen omgebouwd worden tot woonplaatsen. Buiten dorpen en steden bouwen heeft niet de voorkeur van de BBB.

De BBB wil ook dat de provincie ervoor zorgt dat mensen met een 'lokale binding' voorrang krijgen bij het toewijzen van een woning.

Een meerderheid van Provinciale Staten stemde afgelopen periode in met een bezuiniging van 1,6 miljoen op taal en cultuur. In aanloop naar de verkiezingen gaven verschillende partijen al aan dat ze de plannen van tafel wilden hebben.

De BBB schrijft in het verkiezingsprogramma wel over cultuur, maar in heel algemene termen, geeft nummer twee van de partij Auke Talsma toe in het Omrop Fryslân-programma Buro de Vries.

Zo zegt de partij niets over hoeveel geld er precies naar cultuur moet. "Het is heel moeilijk om daar nu al een statement over te maken", zegt Talsma. "Want dan moeten het geld eerst wel ergens vandaan halen. Dat is nog afwachten."

De cultuur die de BBB belangrijk vindt, zijn lokale initiatieven die zich inzetten voor de eigen regio of streek. Die moeten steun krijgen. "Maar ook musea", vindt Talsma. "We hebben wat werkbezoeken gehad de laatste tijd, dan zie je welke gigantische invloed musea kunnen hebben voor de mensen."

De BoerBurgerBeweging is in Fryslân niet tegen gaswinning. In het Friese verkiezingsprogramma staat daar niets over, maar gaswinning "is op zich niet verkeerd", zegt Talsma. "We moeten zorgen dat we energieneutraal worden, maar in eerste instantie hebben we nog gas nodig."

Om te verduurzamen wil de BBB kijken naar kernenergie. Een kerncentrale in Fryslân houdt de partij niet tegen. "Er is zo'n behoefte aan energie, dus we moeten kiezen. En als we geen gas meer uit de grond halen, dan moeten we naar andere opties kijken."

Zonneparken en windmolens zijn volgens Talsma niet genoeg. Bovendien moet dat niet op 'mooie landbouwgrond', zoals hij dat omschrijft. "Het moet kleinschalig en dan op plekken waar de grond minder waarde heeft."

Als winnaar van de verkiezingen ligt het initiatief nu bij de BBB om een coalitie te vormen. Maandag begint verkenner Chris Stoffer (Tweede Kamerlid voor de SGP) aan zijn werk, waarbij alle partijen een 'zegje' mogen doen.

Lijsttrekker Abel Kooistra ziet het wel voor zich dat de partijen sommige zaken open laten. "Misschien moeten we toe naar een coalitieakkoord op hoofdlijnen."