Vrouwen van skûtsjeschippers geportretteerd: schipperen en huishouden

Sippy Tigchelaar is voorzitter van de stichting Foar de Neiteam die alles verzameld over skûtsjes. "Er zijn 870 skûtsjes gebouwd. Van 519 hebben we nu alle gegevens opgespoord", vertelt Sippy. "Ik neem het mezelf eigenlijk wat kwalijk dat wij nooit aandacht hebben gegeven aan de vrouwen. Het ging altijd om de mannen. Ook toen ik als verslaggever betrokken was bij skûtsjesylwedstrijden."

Het leven aan boord van een skûtsje dat vracht vervoerde, was hard. Volgens Alice Booy werd er heel wat van de vrouwen gevraagd:

"Ze moesten sterk zijn en flexibel. Ze moesten kunnen plannen en multitasken. Want hun taak aan boord veranderde steeds, van werken aan het schip, sturen en laden, naar huishoudelijke taken en zorgen voor de kinderen."

Zo vertelt Akke Hoekstra dat ze als kind van 13 en 16 jaar meewerkten alsof ze volwassen waren. "Vader was er niet meer, want die was al jong gestorven. We regelden alles met mijn moeder. Dat was natuurlijk uniek."

Anna van der Ploeg beschrijft hoe de politie een keer langskwam. Ze lagen toen met het skûtsje aan de Emmakade in Leeuwarden en de 'gegoede burgerij' wilde niet een uitzicht hebben met een lijn vol met was van luiers en onderbroeken.

"Wij waren de zigeuners van het water" zei ze tegen de schrijfsters. "Ze hebben zich echt wel gediscrimineerd gevoeld", vertelt Sippy Tigchelaar.

Het is opmerkelijk hoeveel de vrouwen, die al op hoge leeftijd zijn, nog weten van die tijd. "Dat was heel mooi", zegt Sippy. "Als wij bij zo'n vrouw langs kwamen, dan zei ze dat er eigenlijk niets te vertellen was. Maar als ze dan eenmaal herinneringen haalden, dan volgde het ene na het andere. Het ene wakkerde het andere aan en zo hebben wij prachtige verhalen boven water gekregen."

Over het algemeen vertellen de vrouwen over een zwaar en hard leven. Ze kijken wel allemaal terug op een gelukkige kindertijd. Ze gingen niet vaak naar school. Alleen als ze ergens twee dagen of langer bij de wal lagen, gingen ze naar een school. Vaak kwamen ze dan achterin de klas te zitten, want voor een onderwijzer was er niet veel eer aan te behalen.

Het zwervende bestaan was voor Anna van der Ploeg reden om heel bewust met een man te trouwen die aan de wal woonde. Zij wilde het haar eigen kinderen niet aandoen om geen blijvende vriendschappen te kunnen opbouwen.

Anna van der Ploeg vertelt ook dat haar moeder een heel zwaar leven heeft gehad:

"Ze had vijf kinderen en moest mijn vader helpen. Zo moest zij altijd het skûtsje door de brug varen, want daar was zij veel slimmer in dan mijn vader. Voorheen deden de mannen niet zoveel."

Met het opschrijven van de verhalen van de schippersvrouwen is een gat gevuld en daar zijn de schrijvers blij om. "Wij waren misschien al wat aan de late kant, maar ik ben blij dat we nog vijftien vrouwen konden vinden die allemaal prachtige verhalen verteld hebben", zegt Sippy Tigchelaar.