Friese boswachter moest toezien hoe vogeleiland werd opgeofferd voor Europoort
19 maart, 09:00 • 5 minuten leestijd
Boswachter Wabe Korfmaker, afkomstig uit Koudum, kon de opoffering van natuur aan de economische vooruitgang niet tegenhouden. Als beheerder van vogeleiland De Beer bij Rotterdam moest hij toekijken hoe zijn paradijsje werd platgebrand voor de aanleg van Europoort.
Korfmakers opmerkelijke verhaal is in Fryslân relatief onbekend. Dit jaar is het dertig jaar geleden dat hij overleed. Zijn dochter Anneke kan zich haar vader nog goed herinneren. Hij werd geboren in 1904 en bracht zijn jeugd in Friesland door in armoede. Ze waren thuis met veertien kinderen. Wabe ging al vroeg van school af: aan het werk.
Hij verhuisde naar het Westen. Na de Tweede Wereldoorlog werkte hij onder meer als bode op het ministerie van Financiën in Den Haag. In 1946 kwam hij in dienst van de Stichting Natuurmonument De Beer. Hij werd opzichter en vogelwachter in het natuurgebied bij Rotterdam. Hij woonde er met zijn gezin en gaf er ook rondleidingen.
Hij kreeg kinderen met zijn eerste vrouw, er volgde een scheiding en hij hertrouwde. In 1955 kregen ze een dochtertje: Anneke. "Mijn vader was een gedreven en bijzonder mens, met liefde voor de natuur", vertelt Anneke of Ann, zoals ze tegenwoordig heet. Ze was een natuurmeisje, altijd buiten. Wonen in het paradijs.
Groot was de schok toen er een einde kwam aan de idylle. Struiken en planten werden verbrand met behulp van autobanden en afgewerkte olie. Machines begonnen de duinen te af te graven. Grote, zwarte rookwolken stegen omhoog van het natuureiland.
Alles werd platgebrand. We zagen de vogels en de konijntjes uit de brand komen.
Ann heeft de vernietiging van vogeleiland De Beer bewust meegemaakt. "Het was vreselijk. Alles werd platgebrand. We zagen de vogels en de konijntjes uit de brand komen."
Voor haar vader Wabe was het traumatisch. Van een opgewekte man veranderde hij in een gefrustreerde persoon. Maar hij had ook een andere kant. Vechtend als een piraat liet hij in de media steeds weer weten dat de mens zo niet met de natuur moest omgaan.
Beelden van een vogelkolonie op De Beer in 1947:
De destructie kwam steeds dichterbij. Op een gegeven moment moesten ze definitief van het eiland vertrekken. Wabe kreeg het kleine natuurgebied De Kleine Beer in beheer. In 1974 ging hij met pensioen. Hij overleed in 1993, op 89-jarige leeftijd.
Op de locatie van het grote eiland De Beer is nu de BP-raffinaderij.
De familie van Wabe was groot, maar dochter Ann heeft geen contact meer met Koudum. Bij haar weten wonen er geen Korfmakers meer in Koudum. Dat bevestigt de plaatselijke historische vereniging.
Het lijkt erop dat Wabe in zijn geboorteplaats in de vergetelheid is geraakt. Hij is niet de boeken ingegaan als 'een bekende Koudumer'.
Er is echter nog wel een Friese link. Wabes zoon Piet Korfmaker uit zijn eerste huwelijk heeft in Bolsward gewoond. Hij overleed in 2019.
In krantenartikelen wordt Korfmaker vaak opgevoerd als 'het gezicht van De Beer', schrijft natuuronderzoeker Ed Buijsman, auteur van het boek 'Een eersteklas landschap' over natuurmonument De Beer.
Hij was in de ban geraakt van het eilandje De Beer door het Verkade-album 'Onze groote rivieren' uit 1938. Het duinlandschap van toen vormt een groot contrast met hoe het tegenwoordig is.
'Wie De Beer zegt, zegt Korfmaker. De 'Friese Hagenaar' of de 'stoere Fries' waren slechts enkele van zijn bijnamen', schrijft Buijsman.
De ondergang van De Beer veroordeelde Korfmaker nadrukkelijk. Dat vertelde hij ook in de pers. Telkens weer opnieuw.
Groen is het bloed van de aarde.
Ze zeggen dat het gedaan is met De Beer, zei hij dan. Maar de natuur laat niet met zich spotten. Welvaart is onmogelijk zonder natuur. We hebben groen nodig, want groen is het bloed van de aarde.
Wabe Korfmaker kijkt in 1986 terug op de ontwikkelingen van De Beer:
Het ergste was dat hij met eigen ogen heeft moeten toezien hoe hele gebieden met broedende vogels met de grond gelijk werden gemaakt. Het werd in brand gestoken, met de nesten met eitjes of jonge vogels er nog in.
Kotsmisselijk
Korfmaker was een bevlogen mens met liefde voor de natuur, aldus Buijsman. De Friese boswachter en natuurbeheerder was ook sterk religieus. In een EO-programma van 1986 blikt hij terug op de tijd toen De Beer nog bestond.
Kotsmisselijk werd hij bij het zien van de oude beelden, zo luidde zijn reactie. De mensen hebben niet begrepen wat de natuur wil zeggen. De natuur zegt aan de wereld wie De Schepper is. In alles wat leeft, is God vertegenwoordigd.
Beelden van De Beer uit de tijd toen het nog in tact was en opnames uit 1986:
Wabe Korfmaker is er niet meer, en zijn strijd was er een van grote ongelijkheid. Maar er zijn ook dingen overgebleven.
De vierduizend dia's die Wabe maakte van De Beer tonen de schoonheid van het verdwenen natuurgebied. Of het nu zomer, herfst, voorjaar of winter was, hij maakte opnames in alle seizoenen.
Verder ligt in de monding van de Nieuwe Waterweg het Zeehonden Beereiland: zonnebadende zeehonden tegen het decor van containerschepen.
En tenslotte: De Kleine Beer, het enige stukje natuur dat niet is opgeslokt door de industrie. De laatste werklocatie van Wabe voordat hij met pensioen ging.
Met dank aan Ed Buijsman. Wilt u meer weten, luister dan naar de driedelige radioserie 'De verdwenen Beer' van BNNVARA uit 2022 of kijk op de uitgebreide website over De Beer.
