ANALYSE: dit laten de Friese uitslagen zien
Er is geen twijfel mogelijk: nieuwkomer BBB komt met flinke vaart Provinciale Staten binnen. Het CDA heeft daarentegen een groot verlies geleden. Wat valt er allemaal op en hoe moet het verder in de provincie?
Presentator Eric Ennema van It Polytburo, het politieke programma van Omrop Fryslân, heeft zich verdiept in de uitslagen van de Friese gemeenten.
Hoe is de winst van BBB de verklaren?
"Een groot deel van de BBB-kiezers lijkt klaar te zijn met de 'Haagse politiek'. Het zijn boeren, maar ook anderen, mensen die zich niet gehoord of gezien voelen."
Zagen Friese politici dit aankomen?
"Uit alle peilingen kwam naar voren dat BBB de grote winnaar zou worden, maar dat de partij zo groot zou worden, dat hadden ze zeker niet verwacht. Het is historisch: nooit eerder was een partij als PvdA of CDA (of een voorloper daarvan) niet de grootste in Fryslân.
Met wie moet en kan BBB samenwerken?
"BBB zou de samenwerking kunnen opzoeken met PvdA en FNP. Dan zou je op 23 zetels komen en heb je een meerderheid. Maar andere combinaties zijn natuurlijk ook mogelijk."
Waar staat BBB naast stikstof voor?
"Stikstof is misschien wel het belangrijkste punt op de politiek agenda van BBB, al wordt er in het verlengde daarvan ook gewezen op de kloof tussen Randstad en regio. En dat zie je terug in de uitslag: in ons land kleuren Noord-, Oost, en Zuid-Nederland lichtgroen. De kleur van BoerBurgerBeweging."
Waarom is het links niet gelukt om groot te worden?
"Er is feitelijk niet een partij die tegen BBB op kon. Al valt het verlies van de linkse partijen - PvdA en Groenlinks - eigenlijk nog wel mee. Beide partijen blijven zo als het nu lijkt op hetzelfde aantal zetels staan in Provinciale Verkiezingen."
Wat betekent dit in elkaar storten voor het CDA?
"De druiven zijn erg zuur voor het CDA. In Fryslân was het altijd een boerenpartij. Maar die rol heeft BBB nu overgenomen. Volgens lijsttrekker Friso Douwstra was het "vechten tegen de bierkaai", een "aardverschuiving" die ook voor de christendemocraten niet om te keren viel. De partij dan ook de helft van de zetels die ze hadden."
Hoe hebben de nieuwkomers het gedaan?
"Zoals het nu lijkt, lukt het BVNL niet om een zetel in de Provinciale Staten te krijgen. JA21 krijgt wel een zetel, al zat Maarten Goudzwaard (ex-FvD) al op persoonlijke titel in de Staten.
Uit onderzoek van Ipsos, in opdracht van de NOS, bleek dat ontevredenheid over het kabinet een grote rol speelde bij de Provinciale Statenverkiezingen. Zo'n 46 procent van de kiezers wilde met het stemmen laten zien niet achter het kabinetsbeleid te staan. Friezen hebben met 67 procent wel het meeste vertrouwen in regionale bestuurders.
In niet-stedelijke gebieden is met name het stikstofbeleid reden om tegen het kabinet te stemmen. Landelijk noemt 92 procent van de BBB-stemmers stikstof ook als belangrijkste reden. Landelijk heeft een derde van de kiezers aangegeven enkel te stemmen vanwege landelijke thema's.
