liveblog
|
16 maart
OVERZICHT: Dit was de verkiezingsavond in Fryslân
- BBB is tot nu toe de grootste in alle Friese gemeenten;
- Van 16 gemeenten is de uitslag bekend, het wachten is nog op 2 gemeenten;
- Alleen Leeuwarden en Weststellingwerf moeten nog een uitslag melden
- Analisten zijn het eens: de verkiezingen van 2023 zijn nu al 'historisch';
- Alle uitslagen zijn op deze kaart te zien.
Laatst bijgewerkt: 16 maart, 06:48 uur
donderdag 16 maart
06:15
Einde van dit liveblog
Daarmee zijn we aan het einde van dit liveblog gekomen.
Omrop Fryslân besteedt donderdag op radio nog aandacht aan de verkiezingen en de uitslagen.
De laatste verkiezingsuitslagen voor Provinciale Staten en de uitslag voor het Wetterskip brengen we in een nieuw liveblog.
05:33
De uitslagen zijn nog steeds niet compleet
De uitslagen van twee Friese gemeenten ontbreken nog altijd: Weststellingwerf en Leeuwarden. Tot de uitslag van die twee gemeenten ook bekend is, zijn de volledige percentages, zetels en opkomstcijfers nog niet bekend.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft rond 02.30 uur bekend gemaakt dat gemeenten mogen stoppen met tellen als het niet meer lukt. Of dat in Leeuwarden en Weststellingwerf het geval is, is niet door deze gemeenten gecommuniceerd.
De telling verliep langzamer dan voorgaande jaren. Diverse gemeenten in het land hebben laten weten tijdelijk te stoppen met tellen omdat de mensen moe waren. Deze gemeenten moesten wel aan eisen voldoen, donderdag wordt het tellen weer opgepakt.

03:51
CDA-voorzitter sluit coalitie toch niet uit
Hoewel het CDA afstevent op een flink verlies, sluit de voorzitter van de provinciale afdeling niet uit dat het CDA weer in een coalitie deelneemt. "Ik denk dat de inhoud centraal moet staan", zei Theo Joosten eerder op de avond. "Wat is er mogelijk en wat kun je samen bereiken? Als we veel kunnen bereiken, zou ik niet weten waarom we niet mee zouden doen."

03:40
Ruim 34% voor BBB in De Fryske Marren
De BBB is in tot nu toe zestien Friese gemeentes de grootste. In De Fryske Marren pakt de partij van lijsttrekker Abel Kooistra 34,2 procent van de stemmen.
FNP is de tweede partij in die gemeente, met 9,9 prosint. Dat is een klein verlies, want het was 12,5.
Derde is CDA, die partij krijgt in De Fryske Marren 9,3 procent van de stemmen. Vier jaar geleden was dat nog meer dan het dubbele (19,8).

03:25
Gemeenten mogen stoppen met tellen
Het tellen van de stemmen gaat zo moeilijk dat het ministerie van Binnenlandse Zaken instructies heeft verspreid voor gemeenten die het tellen tijdelijk willen staken. Als de tellers te moe zijn, mag de burgemeester besluiten om het tellen tijdelijk te staken.
Eigenlijk is het de bedoeling dat de tellers in ieder geval vaststellen hoeveel stemmen er op iedere partij zijn uitgebracht. Dit zijn ook de gegevens waar de prognose van persbureau ANP op wordt gebaseerd. Maar het ministerie zegt dat daarvan afgeweken kan worden. Het belangrijkste is dat de telling zorgvuldig verloopt, zegt het ministerie in een e-mail die in handen is van het ANP.
Verschillende gemeenten hebben al laten weten dat ze van plan zijn om de telling op te schorten omdat de tellers te moe zijn, schrijft het ministerie. Ze moeten het tellen donderdag hervatten. Dat hoeft niet per se dezelfde ploeg te zijn als op woensdag heeft geteld.
03:00
BBB in Ooststellingwerf vier keer zo groot als nummer 2
Tot nu toe is er niet één Friese gemeente waar de overmacht van BBB groter is dan in Ooststellingwerf. Daar is die partij vier keer zo groot als de nummer 2.
BBB heeft 39,6 procent van de stemmen. De PvdA is de tweede partij, met 9,0 procent van de stemmen. GroenLinks is de derde partij in Ooststellingwerf, met 6,2 procent.

02:39
BBB pakt kwart van alle stemmen in Heerenveen
Nog vier gemeenten te gaan. Heerenveen gaat ook naar de BBB (24,9%). Tweede partij is daar de PvdA (13,3%), en de VVD is de derde partij (9,0%).

02:15
Noardeast-Fryslân naar BBB, FNP wint ook
Zou Fryslân helemaal lichtgroen kleuren vannacht? In Noardeast-Fryslân wel. Daar wint de FNP ook.
BBB heeft in deze gemeente 33,1 procent van de stemmen. De FNP heeft 11,5 procent, en het CDA 10,6 procent.

02:08
BBB duidelijk de grootste in Tytsjerksteradiel
De vraag is niet langer wie nummer één is, maar de grootste van de rest wordt steeds interessanter. In Tytsjerksteradiel is dat de FNP.
De BBB heeft daar 26,2 procent van de stemmen. FNP 11,1 procent, en CDA 10,7 procent.
02:04
Súdwest-Fryslân naar BBB
In Súdwest-Fryslân is BBB met overmacht de grootste partij geworden, met 29,0 procent van de stemmen. De PvdA en het CDA zijn de tweede en derde partij, met 10,3 en 10,1 procent van de stemmen.

01:52
Terschelling zoekt nog vier stemmen
Terschelling mist nog vier stemmen, zo heeft een voorlichter van de gemeente doorgegeven. Er moeten 2.813 stemmen zijn, terwijl er 2.809 in het systeem zijn geteld. Het is nog de vraag of het om een foutje in Excel gaat of dat er bijvoorbeeld echt iets kwijt is. De gemeente kon nog niet aangeven of er een hertelling nodig is.

01:48
Gemeente Waadhoeke prooi voor BBB
In Waadhoeke pakt de BBB 30,2 procent van de stemmen. Tweede partij is daar de FNP (10,9), en derde is PvdA (9,7).

01:46
Het wordt eentonig: Opsterland gaat ook naar BBB
In Opsterland is de BBB meer dan drie keer zo groot als de tweede partij. De BBB heeft daar 31,8 procent van de stemmen.
De FNP is daar de tweede partij, met 10,2 procent. PvdA is derde met 9,6.

01:46
Harlingen naar BBB
In Harlingen heeft bijna een vierde van de kiezers gestemd op de BBB. Die partij is de grootste met 23,6 procent van de stemmen.
De PvdA (13,2) is daar de tweede partij. Het CDA (9,1) is derde.

01:33
Achtkarspelen prooi voor BBB
De BBB is met afstand de grootste partij geworden in Achtkarspelen, met 30,9 procent van de stemmen. Het CDA is de tweede partij geworden (10,9) en ChristenUnie derde (9,9).
Alle partijen die tot nu toe een officiële uitslag hebben gemeld, gaan met duidelijke cijfers naar BBB.

01:28
Lijsttrekker FNP fluit voorzitter terug: Lelylijn blijft breekpunt
De lijsttrekker van de FNP fluit zijn eigen partijvoorzitter terug. De Lelylijn blijft een breekpunt voor die partij.
Eerder op de avond zei partijvoorzitter Jan Arendz dat de Lelylijn er kon komen, als er maar geen extra huizen in Fryslân worden gebouwd. Lijsttrekker Sijbe Knol zegt nu dat Arendz voor zijn beurt sprak: "De onderhandelingen zijn aan de politiek. De Lelylijn blijft een breekpunt."
Listlûker FNP fluitet partijfoarsitter werom
01:20
Hanneke Goede (SP) heeft geen leuke avond: "Kut"
SP-lijsttrekker Hanneke Goede is duidelijk over haar gevoel op de verkiezingsavond. "Kut. Het voelt niet lekker. Vooral omdat je ziet wat wij hebben geprobeerd te bereiken op het gebied van armoedebestrijding, de energierekening, de isolatie voor minima in koopwoningen. We worden afgestraft omdat we in de landelijke politiek zitten waar wij volgens mij helemaal niet verantwoordelijk voor zijn."
Goede baalt als een stekker. "Ik vind het echt heel jammer hoe het nu loopt. Maar de kiezer beslist, dus we hebben ons er bij neer te leggen." Ze had het niet gedacht. "Dat we zo afgestraft zouden worden, had ik niet verwacht."
Hanneke Goede heeft het gevoel dat de SP flink wordt afgestraft
De SP hoopt nog op een tweede zetel, maar Goede verwacht niet veel meer. "Ik ben echt bang dat we op één zetel blijven steken. Dan gaan we zien wat we nog kunnen bereiken. Maar ik blijf vechten voor de minima."
Dat zal met een rechtse coalitie wel moeilijker worden, geeft ze aan. "Links scoort helemaal niet goed, terwijl het wel de partijen zijn die de armoede willen aanpakken. Maar ik snap het ook wel, want er heerst op dit moment een cultuur van onvrede. Dan zoek je degene die je gevoelens het beste kan vertalen, dat is nu de BBB."
01:11
BBB met overmacht de grootste in Dantumadiel
In Dantumadiel is BBB bijna drie keer zo groot als de nummer twee. BBB pakt 31,7 procent van de stemmen.
De ChristenUnie is tweede, met 10,9 procent van de stemmen. Het CDA verliest de helft van de stemmen, en is nu de derde partij, met 10,9 procent van de stemmen.

01:07
D66 kan door BBB-breekpunt wel eens in de oppositie terechtkomen
Lijsttrekker Danny van der Weijde is niet ontevreden met het voorlopige beeld voor D66. "We zijn zelfs een klein beetje gestegen, we staan nu op 2 tot 3 zetels. We blijven in ieder geval stabiel."
Het zou best kunnen dat D66 in Fryslân in de oppositie belandt, zegt hij. "Die kans is aanwezig, maar laten we geen voorschot nemen op de komende dagen."
Dat heeft ook te maken met de discussie rond het beperken van de stikstofneerslag. "BBB heeft zelf aangegeven dat geen verplichte uitkoop van boeren voor hen een breekpunt is. Daarmee wordt het voor ons lastig om op die thema's het gesprek te voeren."
Toch staat Van der Wijde wel open voor het gesprek. "Dat is ook aan hen, zij hebben gewonnen en moeten de verantwoordelijkheid nemen om het bestuur te vormen. We gaan serieus het gesprek aan, maar wij blijven ons inzetten voor progressieve thema's."

woensdag 15 maart
00:51
BBB wint Terschelling ook, alle Friese Waddeneilanden kleuren groen
De BBB wint ook het laatste Friese Waddeneiland, al is de voorsprong op de tweede partij PvdA op Terschelling minder groot. BBB haalt 27,7 procent van de stemmen, PvdA heeft 22,7 procent.
De VVD is de derde partij op Terschelling, met 11,7 procent van de stemmen.

00:47
Boerin Nauta (BBB): "Dit is bizar"
"Dit is bizar", zegt Natalie Nauta uit Tersoal, die voor BBB op nummer acht van de lijst staat. "Dit hadden we niet verwacht. Heel Nederland staat op z'n kop. In elke provincie, het is bizar."
Haar inzet voor de BoerBurgerBeweging komt ook uit persoonlijke motivatie. "Ik ben boerin. We hebben een bedrijf met 130 melkkoeien en ik wil heel graag dat er wat verandert in Fryslân. Ik denk dat wij de juiste partij zijn om daar wat aan te doen. Er wordt veel gepraat, maar er gebeurt weinig. Ik denk dat wij minder praten en meer samenwerken."
Natalie Nauta (BBB) staat op plek acht en lijkt Statenlid te worden
Nauta geeft aan dat haar partij met gestrekt been de onderhandelingen in zal stappen. "We zijn al twee jaar bezig als team, we kennen elkaar door en door. We hebben debattrainingen gevolgd, we zijn met teambuilding bezig, ik denk dat we goed getraind zijn."
Ze wil zich in de Staten met name inzetten voor infrastructuur en bereikbaarheid. "Wij zijn niet alleen maar boeren. Ik ben boerin, maar ook burger. Ik heb kinderen, ik wil leefbaarheid in het dorp."
00:43
BBB wint Ameland
BBB is met afstand de grootste partij op Ameland. Die partij pakt daar 38,9 procent van de stemmen.
PvdA is daar de tweede partij (11,6) en VVD is derde (9,8).
Ameland is de derde Friese gemeente die de stemmen heeft geteld. Eerder op de avond pakte de BBB ook de meeste stemmen op Vlieland en Schiermonnikoog.

00:35
FNP geeft opening bij Lelylijn
FNP-lijsttrekker Sijbe Knol maakte vorige week bij het verkiezingsdebat op Omrop Fryslân nog dat de Lelylijn voor hem een breekpunt is. De FNP is duidelijk tegenstander van de snelle spoorverbinding tussen de Randstad en het Noorden.
Partijvoorzitter Jan Arendz komt nu met nuance. "Het gaat ons vooral om de woningen, om dat Deltaplan waar al die woningen bij horen." Over alleen de spoorverbinding valt dus te praten? "Dat zou misschien uit de onderhandelingen kunnen komen. De slag om de ruimte gaat ons vooral om die extra huizen, daar ging het ons om."
Lelylijn geen breekpunt meer voor FNP
00:27
Talsma (BVNL) hoopt nog op het noordoosten
Johan Talsma van BVNL verwacht niet anders dan dat zijn partij het moet afleggen tegen de BBB. "Dat nekt ons en ik denk ook andere partijen als Forum en PVV." Talsma is ervan overtuigd dat het door de 'antistem' komt, hij wijst vooral op het verzet tegen het landelijke stikstofbeleid.
Talsma hoopt dat Noardeast-Fryslân, Tytsjerksteradiel en Dantumadiel nog flink wat stemmen voor BVNL opleveren. "Ik denk dat er een vaste achterban van ons zit", zegt hij. "Als we een of twee zetels halen in de Staten, dan teken ik daarvoor. Dan gaat de champagnevrouw wel open."

00:13
Schiermonnikoog gooide de turbo ertegenaan
Dat Schiermonnikoog dit jaar weer de eerste Nederlandse gemeente was die de stemmen geteld had, is volgens burgemeester Ineke van Gent te danken aan een speciaal samengestelde ploeg mensen die tellen, vouwen en lopen. "Op kousenvoeten hebben we een heel systeem gemaakt", zegt Van Gent. "Dat bewijst elke keer weer zijn waarde."
De eilandgemeente gaat de strijd vaak aan met Vlieland en Rozendaal. "We hebben heel hard gewerkt om weer de eerste te zijn. Daarom hebben we genoeg reden om vanavond een feestje te vieren."
00:02
Aardema had gehoopt dat de proteststem naar de PVV zou gaan
PVV-fractievoorzitter Max Aardema kijkt met dubbele gevoelens naar de tussenuitslagen. "Wij blijven ongeveer stabiel, daar ben ik blij mee", zegt hij.
BBB is voortaan een 'machtsfactor' in de Staten, concludeert de PVV-voorman. Aardema denkt dat het succes dat BBB in de schoenen valt door een protestgeluid uit de gemeenschap komt. "Ik had graag gezien dat we nog wat meer hadden gezeten, dan was dat geluid nog wat krachtiger."

23:55
BBB de grootste bij tussenuitslag Leeuwarden en Súdwest
In Leeuwarden zijn 35 van de 80 stembureaus klaar met tellen. Daar gaat de BBB voorlopig aan kop, met 18,3 procent van de stemmen. Belangrijk is wel om daarbij te vermelden dat veel van de grotere stembureaus in de stad Leeuwarden nog geen uitslag hebben gemeld.
Bij deze tussenstand staat de PvdA op twee met 14,8 procent en GrienLinks derde met 11,5 procent.
In Súdwest-Fryslân zijn nu 52 van de 75 stembureaus geteld. BBB is daar met afstand de grootste, met 29,3 procent van de stemmen. CDA (10,4) is daar nu de tweede partij, PvdA (10,3) de derde.
23:57
"Winst BBB doet denken aan Fortuyn"
De monsterwinst van de BBB doet denken aan Pim Fortuyn. Dat zegt bestuurskundige Caspar van den Berg. Hij is hoogleraar aan de Campus Fryslân.
Hoogleraar Caspar van den Berg: "Winst BBB doet denken aan Fortuyn"
Er zijn ook verschillen, zegt Van den Berg. "Bij Fortuyn zagen echt weinig mensen het aankomen. Hier kon je het wel bevroeden."
Dat de BBB het nu zo goed doet, komt door "regionaal maatschappelijk onbehagen", zegt hij. "Stikstofbeleid zal zeker een rol gespeeld hebben, maar dat verklaart lang niet alles. Het heeft ze wind onder de vleugels gegeven, maar er zijn ook heel veel mensen die om uiteenlopende redenen een signaal willen geven aan de gevestigde orde door een stem op de BBB."
Het politieke landschap is behoorlijk veranderd, zegt Van den Berg. "Nu zal er een periode moeten aanbreken van reflectie en bezinning, net als in 2002 bij Fortuyn."
23:47
Het stemtellen gaat nog gewoon door
Terwijl veel Friezen de eerste uitslagen op de bank volgen, tellen nog veel vrijwilligers zich het zweet voor de kop. Zo ook in Tytsjerksteradiel, laat burgemeester Jeroen Gebben weten.
23:45
BBB grootste in tussenstand Ooststellingwerf
In Eaststellingwerf is zo'n 30 procent van de stemmen geteld. Geen verrassing: ook daar is de BBB met afstand de grootste, met tot nu toe 41,5 procent van de stemmen.
Het CDA was de grootste partij in die gemeente (met 14,2 procent), daar blijft 4,9 procent van over. In die tussenstand is de PvdA de tweede partij, met 9,2 prosint. En GrienLinks op drie, met 7,9 procent.
23:39
PvdA'er Habtamu de Hoop blij met exitpoll Eerste Kamer
Niet alleen bij de BBB zijn ze blij, maar ook bij de Partij van de Arbeid. Dat zegt het Friese Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop. "In de Eerste Kamer lijken we een zetel te winnen, dat is een geweldig resultaat. En GrienLinks doet het ook goed, zij blijven tot nu toe gelijk."
De Hoop hoopt dat de gezamenlijke fractie van PvdA en GrienLinks de grootste wordt in de Eerste Kamer. "Veel andere partijen lijken te verliezen. Daarom ben ik voor ons wel blij hoe het gaat."
23:29
Tussenstand: BBB de grootste in SWF en Waadhoeke
In Súdwest-Fryslân zijn 37 van de 75 stembureaus klaar met tellen. Tot nu is BBB daar ook met afstand de grootste, met 30,4 procent van de stemmen. Daarna komen het CDA (10,4) en FNP (9,7).
Ook in Waadhoeke is de BBB voorlopig de grootste. Daar zijn 23 van de 46 stembureaus klaar. De BBB heeft 33,1 procent, daarna FNP (10,9) en dan het CDA (9,1).
In Achtkarspelen zijn bij 5 van de 16 stembureaus de stemmen geteld. Ook daar gaat BBB ruim aan de leiding, met 36,6 procent van de stemmen. Tweede is de FNP (11,7) en derde PVV (8,6).
23:21
Dijkgraaf verwacht ook in Wetterskip grote verschuivingen
Voor Luzette Kroon zijn het de eerste waterschapsverkiezingen als dijkgraaf. Zij verwacht ook in het waterschap grote verschuivingen. "We zullen sowieso verschuivingen zien. Dat kan niet anders, er doen meer partijen mee. BBB ook, ik verwacht dat dit een partij is die ertoe zal doen in het nieuwe bestuur."
De voorlopige uitslag van de Waterschapsverkiezingen wordt pas morgenochtend bekend, op een speciaal verkiezingsontbijt rond 08.15 uur.

23:17
Wiegersma (BBB): "We zullen nooit buiten de wet treden"
Harm Wiegersma, voorzitter van de Melkveehoudersvakbond en de nummer vier van de BBB, denkt dat D66'er De Groot zijn mening nog maar eens moet bijstellen. "Het volk heeft gesproken, vind ik."
Wat de aanstaande winst van BBB betekent voor de stikstofaanpak kan Wiegersma nog niet aangeven. "We moeten de plannen op de inhoud beoordelen. Maar we staan wel voor de wet, we zullen nooit buiten de wet treden. We kijken wel heel kritisch naar wat er op ons afkomt. Fryslân is mooi, dat moet zo blijven."
23:15
Tjeerd de Groot (D66): Winst BBB komt niet door mij
De winst van BBB komt niet door Tjeerd de Groot, zegt Tjeerd de Groot (D66). "Dat lijkt me al te veel eer. Daar moeten deskundigen maar eens naar kijken."

In de Tweede Kamer maakt De Groot zich hard voor veranderingen in de agrarische sector. Het aantal koeien zou wel kunnen halveren, zei hij jaren geleden.
"Volgens D66 is het echt nodig om iets te doen, daar staan we nog steeds achter, en dat probeer ik aan iedereen uit te leggen. Waarom het zo belangrijk is om de natuur te herstellen, dat de weidevogels terugkomen, dat het water schoon wordt. Ik denk dat dat nog steeds heel hard nodig is."
De Groot wijst erop dat de uitslag nog niet definitief is, maar hij feliciteert de BBB wel alvast met de winst. "Dit is heel indrukwekkend."
22:52
BBB: Hier hebben we geen rekening mee gehouden
Het is niet alleen door het sentiment in het land dat BBB zo goed scoort tot nu toe, zegt lijsttrekker Abel Kooistra "We hebben het niet cadeau gekregen. Caroline (van der Plas, red.) heeft hartstikke goed werk geleverd in de Tweede Kamer. Ze heeft de politiek dichter bij de mensen gebracht."
Abel Kooistra (BBB) over de grote winst van de partij
Volgens Kooistra komt de BBB op voor mensen die zich niet langer herkennen in landelijk beleid. "Dat is iets anders als protest Mensen willen de stem van het platteland horen."
Dat zijn partij zou winnen, was wel verwacht, maar dat de BBB na twee gemeentes een kwart van de stemmen heeft gekregen, komt als een verrassing, zegt Kooistra. Heeft hij daar wel genoeg mensen voor?
"We zijn meer dan anderhalf jaar onderweg met deze groep", zegt hij. "We hebben trainingen gehad over de campagne, over media. Natuurlijk moeten sommige mensen nog wat bijgespijkerd worden. Hier hadden we niet helemaal rekening mee gehouden."
22:44
Edou Hamstra (PvdA): "Er leeft meer dan stikstof"
Dat de BBB het in de eerste uitslagen en exitpolls goed doet, heeft er volgens PvdA-lijsttrekker Edou Hamstra mee te maken dat mensen boos zijn. "Er speelt meer dan stikstof, er is echt een verschil tussen platteland en randstad. Dat wordt verwoord in deze uitslag. Het is meer dan stikstof, het leeft breder. En de landelijke voorvrouw van de BBB verwoordt dat goed."
22:38
Abel Kooistra (BBB): "Ik moet mezelf straks wel een paar keer knijpen"
BBB-lijsttrekker Abel Kooistra blijft nog voorzichtig, maar is al wel vast blij. "Als je alle exitpolls bekijkt, kan het weleens werkelijkheid worden. Of ik het had verwacht? Je houdt er wel rekening mee, maar wat we nu in Overijssel zien, daar hebben we in onze stoutste dromen geen rekening mee gehouden. Ik moet mezelf straks wel een paar keer knijpen."
Maar te hard van stapel lopen, wil hij nog niet. "Om 23.00 uur hebben we denk ik een beter beeld, dan moeten we maar zien hoe het ervoor staat. Eerst maar even doortellen."

22:35
Fokkens (VVD): Als we twee zetels overhouden, willen we het niet hebben over coalitie
Als de BBB de grootste wordt, zou die partij het voortouw nemen in het vormen van een coalitie. De lijstrekkers die in Fryslân Kiest aan tafel zitten, zouden dan wel in gesprek willen met die partij. Maar niet altijd.
"Het hangt ervan af hoeveel zetels je krijgt", zegt Avine Fokkens van de VVD. "Met één of twee zetels moet je niet mee willen praten. Maar ik ga uit van drie of vier."

Het CDA wil altijd wel praten, zegt lijsttrekker Friso Douwstra. "Dat we niet winnen, staat wel vast. Dat we verliezen, durf ik ook wel te zeggen. Maar praten met de BBB gaan we doen.
De FNP wil ook wel om tafel. "Koffie is altijd god. We gaan er toch met elkaar uit moeten komen", zegt lijsttrekker Sijbe Knol. "We hebben niet de luxe om partijen uit te sluiten."
22:32
Van Gent (Schiermonnikoog): "Reden om een feestje te vieren"
Dat Schiermonnikoog weer als eerste Nederlandse gemeente de stemmen heeft geteld, is volgens burgemeester Ineke van Gent dankzij de speciale ploeg die elke verkiezing wordt samengesteld. "Op kousenvoeten hebben we een heel systeem gemaakt met onder meer tellers, vouwers en lopers en dat bewijst elke keer weer zijn waarde."
Schiermonnikoog gaf om ongeveer 21.30 uur als eerste gemeente de uitslag van de Provinciale Statenverkiezingen door aan de Verkiezingsdienst van het ANP.
"De politiek leeft heel sterk op het eiland en we hebben heel hard gewerkt om weer de eerste te zijn. Daarom hebben we genoeg reden om vanavond een feestje te vieren", zei Van Gent.
22:22
Avine Fokkens (VVD) sluit val kabinet niet uit
Lijsttrekker Avine Fokkens (VVD) sluit niet uit dat het kabinet valt na deze verkiezingsuitslag. "Den Haag moet goed kijken naar wat er vanavond gebeurt. Als ik daar zou zitten, dan zou ik het wel weten. Dit is een duidelijk signaal."
Fokkens (VVD): "Als ik in Den Haag zou zitten, zou ik het wel weten"
Volgens een landelijke exitpoll van de NOS verliest de coalitie van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie in de Eerste Kamer 8 zetels. De VVD (had 12) zou nu op 10 zetels uitkomen, het CDA zou van 9 naar 5 zakken, en D66 verliest een zetel en houdt zes over.
22:13
FNP: Dit komt zo niet goed
"Er is veel aan de hand in dit land", zegt Sijbe Knol van de FNP in reactie op de eerste uitslagen. "Dat moeten we erkennen, anders komt het niet goed."
Sijbe Knol (FNP): "Ik ben me rot geschrokken"
Knol sloot gisteren in Hilversum aan bij het slotdebat van de NOS. "Ik ben me kapot geschrokken van de houding van de landelijke kopstukken daar."
"Ze vangen er elkaar de vliegen af, ze voeren campagne over zaken die er nu niet toe doen. Rutte had weg moeten zijn. Wat we vandaag zien, zijn mensen die er klaar mee zijn."
22:08
Friso Douwstra (CDA): Mensen zijn klaar met Den Haag
"Het volk heeft gesproken." Dat zegt lijsttrekker Friso Douwstra van het CDA in reactie op de eerste uitslagen. Daarin is de BBB verreweg de grootste.
"Dit is een heel duidelijk signaal, landelijk. Het heeft met een groot ongenoegen te maken. In Fryslân zal het geen florissante avond worden. We hebben er alles aan gedaan, maar het voelde zo nu en dan wel als vechten tegen de bierkaai. Dat hoor ik ook wel op straat. Mensen zijn klaar met Den Haag."

22:04
Exitpoll: BBB grootste in Eerste Kamer
Nieuwkomer BBB komt volgens een exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos, in opdracht van de NOS, op 15 zetels in de Eerste Kamer. De combinatie van GroenLinks/PvdA zou even groot worden. De Eerste Kamer wordt eind mei gekozen door de Provinciale Statenleden.
De exitpoll heeft een foutmarge van twee zetels.

21:35
BBB ook de grootste op Vlieland
Ook in de tweede gemeente die klaar is met tellen, krijgt de BBB de meeste stemmen. Daar gaat 23,6 procent naar de partij. VVD was de grootste, die krijgt nu 14,6 procent van de stemmen.

21:25
Schiermonnikoog eerste gemeente met uitslag: BBB de grootste
Schiermonnikoog is de eerste Nederlandse gemeente die klaar is met tellen. BBB krijgt er 24 procent van de stemmen. Daarna komt PvdA met 15,6 procent.
Vier jaar geleden was Schiermonnikoog ook al de eerste gemeente in Nederland die de verkiezingsuitslag bekend maakte. Dat was toen om 21.22 uur.

21:17
Een stembus in Wergea zit goed op slot
Overal worden nu de stemmen geteld. Hoewel, overal? In een klein dorpje in Fryslân biedt een stembus behoorlijk dapper weerstand. Het slotje is klein, maar ook sterk.
In Wergea zit de stembus zo goed op slot, dat deze bijna niet open gaat
21:16
Er wordt druk geteld





21:12
Spanning in het provinciehuis
Terwijl de laatste stemmers in het provinciehuis nog stemmen, hebben de meesten de blik al gericht op de uitslagenavond.

21:00
Stembussen dicht, het tellen is begonnen
De stembussen zijn dicht. Alleen mensen die nog in de rij stonden, mogen nog stemmen, indien het te druk was om dit eerder te doen. Bij alle andere stembureaus gaan de kliko's op de kop en begint het tellen.
20:33
Stembussen vol door drukte
Op meerdere plekken is het zo druk met stemmers dat de stembussen vol komen te zitten. Dat is onder andere het geval bij gymlokaal de Wielen in Leeuwarden.
De stemmers die daar in de rij stonden, moesten wachten. Dat duurde niet heel lang: na zo'n vijf minuten kwam de gemeente langs met een nieuwe, lege stembus. Op dat moment zaten er zo'n 1.200 stemformulieren in de eerste bus.
Stemmen kan nog tot 21:00 uur. Wie dan in de rij staat, mag nog stemmen.

20:31
Opkomst meerdere gemeenten boven 50 procent
In meerdere gemeenten is de opkomst rond 19:00 boven de 50 procent. De stembussen zijn open tot 21:00 uur.
Deze tabel wordt aangepast wanneer gemeenten nieuwe cijfers melden.
Tussentijdse opkomstcijfers
Gemeente | Opkomstpercentage |
Achtkarspelen | 55% (19.00 uur) |
Dantumadiel | 45% (18.30 uur) |
De Fryske Marren | 55% (19.00 uur) |
Ooststellingwerf | 49% (18.00 uur) |
Vlieland | 62% (19.00 uur) |
Harlingen | 53% (19.00 uur) |
Heerenveen | 53% (19.00 uur) |
Ameland | 60% (19.00 uur) |
Leeuwarden | 44% (19.00 uur) |
Noardeast-Fryslân | 41% (18.30 uur) |
Opsterland | 55% (19.00 uur) |
Schiermonnikoog | 50% (15.00 uur) |
Terschelling | 61% (19.00 uur) |
Smallingerland | 48% (19.00 uu) |
Súdwest-Fryslân | 49% (18.30 uur) |
Tytsjerksteradiel | 57% (19.00 uur) |
Waadhoeke | 52% (18:45 uur) |
Weststellingwerf | 12% (11.00 uur) |
20:10
Geen exitpoll voor Fryslân
Een provinciale exitpoll voor Fryslân is er niet. De NOS en Ipsos verzorgen wel een landelijke exitpoll (voor inzicht in de samenstelling van de Eerste Kamer) en drie regionale exitpolls van Noord-Holland, Overijssel en Noord-Brabant. Die worden rond 21.00 uur verwacht.
20:05
Wanneer komt de uitslag? En is Schiermonnikoog weer de eerste?
Vier jaar geleden was Schiermonnikoog de eerste gemeente in Nederland die zijn verkiezingsuitslag bekendmaakte. Dat was toen om 21.22 uur, de verwachting is dat het ook dit jaar niet lang na negen uur volgt.
In 2019 was Smallingerland de laatste gemeente die de uitslag bekendmaakte, dat was rond 04.00 uur. Opsterland was één na laatst rond 02.30 uur.
De uitslag van de Waterschapsverkiezingen laat wat langer op zich wachten. Die wordt donderdagochtend pas bekend, rond 08.15 uur, met een ontbijt bij Wetterskip Fryslân.
20:02
Nieuwe telmethode "efficiënter" maar ook "ingewikkeld"
Er is dit jaar een nieuwe manier van stemmen tellen die op veel plekken wordt gebruikt. "Het is ook efficiënter dan de oude manier, zegt de voorzitter van een stembureau in Franeker." Het gaat in een andere volgorde. Je begint met twee stapels van 'even' en 'oneven' biljetten. Dan wordt het op partijen gesorteerd, en verder. Het gaat stap voor stap."
Ze zijn niet overal even blij met de methode: "Dit is wat ingewikkeld voor een klein bureau", zegt een lid van het stembureau in Pingjum. "In de stad zou dat waarschijnlijk wel makkelijker gaan. Maar goed, dan hebben wij dat glaasje wijn vanavond wel verdiend."
Niet alle gemeenten tellen de stemmen op dezelfde manier. Zo delen Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel alles meteen op op kandidaatsniveau. Maar Weststellingwerf, Waadhoeke, Smallingerland, Opsterland, Ooststellingwerf, Harlingen en Ameland tellen alleen eerst op lijstniveau. Daar zijn de uitslagen vanavond dus wel voor de partijen bekend, maar op kandidaatsniveau tellen ze pas morgen.
20:00
Nog een uur stemmen, daarna gaan de containers op de kop
De stembussen zijn nog een uur open. Tot negen uur kunnen mensen nog stemmen voor de Provinciale Staten en het Wetterskip.

Voor wie er nog niet over uit is: Omrop Fryslân en Kieskompas hebben met elkaar een stemhulp ontwikkeld.
20:00
Welkom bij dit liveblog
De hele avond en nacht houden we u op de hoogte van het laatste nieuws over de verkiezingen. In dit liveblog, maar ook op de radio en televisie.
De rechtstreekse uitzending van ons programma Fryslân kiest is ook online te zien.
Eerder op de dag hielden we het nieuws over de verkiezingen bij in een ander liveblog. Dat is hier te lezen.
Al het nieuws over de verkiezingen staat op onze dossierpagina;