Het jaar van Dariia Merkotan: "Bang om naar de toekomst te kijken"

Dariia, inmiddels 18 jaar, woonde een jaar geleden bij vader Andriy en moeder Svitlana in Tsjerkasy, een stad aan de Dnjepr, zo'n 200 kilometer ten zuidoosten van Kiev. De vakken op de universiteit werden nog online gegeven vanwege de pandemie.

"Een week na de invasie zouden we weer gewoon les krijgen", vertelt ze. "Daar keek ik ontzettend naar uit."

Het virus speelde verder geen grote rol meer in het dagelijkse leven in Oekraïne. "Aan het begin ging alles nog dicht, maar na verloop van tijd ging er steeds meer open. We moesten nog wel maskers dragen in het openbaar vervoer en bepaalde winkels, maar dat was alles."

Op 24 februari dit jaar - de dag van de Russische inval in Oekraïne - zou Dariia uitslapen, want er stonden die dag geen vakken op het programma. "Maar ik werd toch al vroeg wakker, want m'n moeder was heel hard met m'n oma aan het praten. Eerst begreep ik niet waar het over ging, maar toen legde m'n moeder uit dat de oorlog was begonnen."

Voor Dariia kwam dat als donderslag bij heldere hemel. "Het was totaal onverwacht. Wij tieners volgen het nieuws niet echt, we wisten van niets. Volwassenen wisten wel dat er iets stond te gebeuren. Er was iets op het nieuws dat Rusland zich aan het voorbereiden was en dat Oekraïne ook paraat stond, maar niemand had ooit kunnen denken dat Rusland ons daadwerkelijk zou aanvallen. Niemand nam de oorlogstaal van de Russen serieus."

Ineens was alles anders. "De eerste dagen maakte iedereen zich klaar voor wat er nog ging komen", omschrijft ze. "Schuilkelders werden klaargemaakt voor wanneer het luchtalarm af zou gaan, iedereen hielp elkaar en zorgde voor elkaar. Maar iedereen was ook verloren en dat is nog steeds zo, want je kúnt je niet voorbereiden op een bombardement."

In haar eigen stad heeft ze geen bombardementen gezien, maar op het nieuws zag ze wel beelden van de situatie in onder andere Kiev. Daar woonden vrienden. "Ik maakte me ontzettend veel zorgen. De stad stond ook vol met uitgaand verkeer, dus ze konden niet makkelijk wegkomen."

Dat gold ook voor haar broer Roman, die in Kiev woont. "Die eerste dag van de oorlog lukte het hem pas 's middags om de stad te verlaten. Het was moeilijk om in contact met elkaar te komen, dus we maakten ons thuis grote zorgen over zijn veiligheid. Ook toen hij onderweg was, was het voor ons nog afwachten hoe het met hem zou zijn."

Roman woont nog steeds in Oekraïne. Hij moet zich gereedhouden voor een eventuele oproep van het leger. De rest van het gezin is begin maart naar Nederland gekomen. "Ik wilde eigenlijk niet weg, ik ben altijd bang voor verandering. Ik wist ook niet hoe het hier zou zijn."

Maar de koffers lagen al klaar en op de avond van 4 maart zei de moeder van Dariia dat het tijd was om te gaan. "M'n opa heeft ons naar het station gebracht. We zijn op de evacuatietrein naar Lviv gestapt. Daar moesten we overstappen en vervolgens hebben we een hele dag gewacht voordat we de grens met Polen konden oversteken."

Eenmaal daar begon de zoektocht naar een langere verblijfplaats. Dariia's vader werkte in het buitenland en had een plek in Nederland gevonden. Daar konden Dariia en haar moeder ook heen.

Zo begon een heel ander leven: in Fryslân, maar met de situatie in Oekraïne iedere dag in gedachten. Het bevalt hier, maar eenvoudig is het niet altijd. "In het begin was het heel moeilijk om te wennen aan het leven hier. Ik mis m'n oude leven ontzettend: leuke dingen doen, afspreken met vrienden."

Met haar vrienden probeert ze wel contact te houden, maar dat is niet altijd even eenvoudig. "Die wonen inmiddels ook overal over de wereld. Elkaar ontmoeten is dus sowieso onmogelijk, maar zelfs elkaar even online spreken is niet eenvoudig, vanwege de tijdverschillen. Er woont bijvoorbeeld zelfs iemand in Australië."

In de tussentijd wil Dariia ook hier een leven opbouwen. Ze heeft nieuwe vrienden gemaakt, is Nederland beetje bij beetje aan het ontdekken en ze studeert aan de universiteit in Groningen. Maar de situatie in Oekraïne houdt haar logischerwijs in haar greep. "Zeker toen de oorlog begon, toen volgde ik al het nieuws. Ook om te begrijpen wat er aan de hand was. Na verloop van tijd las ik steeds minder, want ik werd er bang en verdrietig van."

Ze probeert haar leven positief te bekijken. Het leven hier begint te wennen. "Mensen zijn ontzettend aardig. Als je iets vraagt, dan is iedereen bereid om te helpen. Ook de vrijwilligers van de opvanglocaties hebben heel erg geholpen, daardoor begrijpen we nu beter hoe het leven er hier uitziet."

Het is voor de familie Merkotan ook fijn dat er meer Oekraïners in de buurt zijn. "We spreken soms met elkaar af, dan kunnen we toch ook even in onze moedertaal spreken. Het geeft ons een beetje het gevoel van 'klein Oekraïne' in Nederland."

De kerstvakantie brengt ze met haar ouders door in Gorredijk. "We gaan gezellig met z'n drietjes eten en zoeken contact met onze familie in Oekraïne. Zij eten ook samen."

De rest van de vakantieperiode gebruikt de familie Merkotan om wat mee te krijgen van de Nederlandse en Duitse kersttradities. "We willen wat andere steden in Nederland bezoeken om de kerstmarkten en versieringen te bekijken." Maar nog meer zin heeft ze in een kort reisje naar Hamburg. "Daar ga ik een paar dagen met m'n ouders heen, we gaan een beetje sightseeing doen en een kerstmarkt bezoeken. En een vriend van de universiteit in Groningen woont daar ook, dus daar wil ik mee afspreken."

Daarna gaat het Nederlandse leven door, aan de universiteit dus. Het fijne daar is dat ze niet de enige buitenlandse student is. "De Nederlandse studenten communiceren onderling veel in het Nederlands. Maar er zijn hier gelukkig studenten van over de hele wereld, dus wij spreken Engels. We hebben ook een beetje dezelfde ervaring, omdat we allemaal in een nieuw land wonen. Zo krijg ik ook wat mee van het studentenleven: samen studeren, even shoppen, af en toe een feestje."

Vooralsnog bevalt dat uitstekend. Ooit wil ze terug naar Oekraïne, maar ze durft niet te ver in de toekomst te kijken. "Ik zou er heel graag een paar weken heengaan binnenkort, alleen al om m'n broer en grootouders weer even te zien. Maar onze regering denkt dat de oorlog nog lang doorgaat, dus ik ben bang voor de toekomst."