Mogelijk 75 miljoen euro voor natte natuur IJsselmeer, Waddenzee en Lauwersmeer

Een proefvlak met zeegras © Omrop Fryslân, Remco de Vries
Het blijft niet bij de 21 miljoen euro aan rijksgeld voor de versterking van de natuur aan de IJsselmeerkust, die dinsdag bekendgemaakt werd. Tot 2033 gaat het mogelijk om 75 miljoen euro voor de natte natuur in en om de grote wateren, zoals de Waddenzee, het IJsselmeer en het Lauwersmeer.
Om maar met de IJsselmeerkust te beginnen: de natuur daar staat al jaren onder druk en omdat we door klimaatverandering steeds meer water in het IJsselmeer willen vasthouden, wordt de situatie er niet beter op. Omdat harde wind meestal uit het westen komt, kunnen broedplaatsen van vogels die op de grens van water en land broeden wegspoelen. Ook de oevers kunnen wegspoelen.
En dat terwijl er met de aanleg van de vismigratievijver, als het goed is, wel meer vissen tussen zoet en zout water heen en weer kunnen zwemmen. Natuurlijke oevers van een goede kwaliteit zijn belangrijk voor die vissen, maar ook voor soorten die alleen in zoet water voorkomen.

Peilbeheer

De 21 miljoen euro die er nu aan zit te komen, wordt onder andere in een beter peilbeheer gestoken, oftewel meer controle over wat een hoge waterstand met de IJsselmeerkust doet.
Zo kun je bijvoorbeeld de broedende vogels beter beschermen. Maar er komt ook meer ruimte voor paaiende vissen. Bij Tacozijl, bij Lemmer, wordt bijvoorbeeld aan een plan gewerkt waarbij vissen zich op onder andere met water ondergelopen land kunnen voortplanten.
De Friese IJsselmeerkust krijgt het meeste geld in Fryslân
Er is ook 15 miljoen euro vrijgemaakt om de onderwaternatuur van de Waddenzee te verbeteren. In zuidelijke oceanen heb je bijvoorbeeld koraalriffen waar klein leven groot kan worden. Die functie hebben schelpenbanken in de Waddenzee, maar ook zeegrasvelden hadden in het verleden die functie.
Begin dit jaar is door Rijkswaterstaat het herstel van het zeegras in de Waddenzee aan onder andere ecologisch adviesbureau Altenburg & Wymenga, de Fieldwork Company toegewezen, in samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen. Een succesvolle proef bij Griens met groot zeegras op droogvallende platen moet uitgebreid worden.

Variatie

Ook is er de afgelopen jaren geëxperimenteerd met constructies van afbreekbaar plastic, maar ook hout en andere materiaal om meer variatie terug te krijgen op de waddenbodem anders dan slik en zand. Ook daar kan nu verder aan gewerkt worden.
Al zijn de meningen over de noodzaak daarvan wel verdeeld. Er zijn ook binnen de wetenschappelijke wereld mensen die zeggen dat het terugkomen van dat soort harde structuren op een natuurlijke manier al heel goed gaat.
Lauwersmeer © Shutterstock
Voor Nationaal Park Lauwersmeer zijn al langer plannen voor een betere overgang van zout naar zoet water. In de oude zeearm is nog steeds vegetatie te vinden door het zoute verleden van het gebied. Maar het verruigt ook. Zout of brak water zou daarbij kunnen helpen. Ook voor vissen die zowel zout als zoet nodig hebben is het een uitkomst.
Natuurorganisaties overleggen hier al een tijdje over met de boeren uit de omgeving. Die hebben nu al te maken met de verzilting vanuit het Wad. Er is een aanpak bedacht, waarbij zowel de natuur als de boeren geholpen worden.

Tien miljoen euro

De 10 miljoen euro die door de provincie Groningen en waterschap Noorderzijlvest aangevraagd en gehonoreerd is, wordt voorlopig gebruikt om de sluizen meer en langer open te zetten. Met een meetnetwerk wordt gekeken wat voor effect dat heeft op vissen en op de verzilting. Op de lange termijn wordt er gekeken naar een natuurlijkere oplossing.
De Boschplaat © Omrop Fryslân, Remco de Vries
Op Terschelling is men al een tijd bezig met de plannen voor de Boschplaat op de oostkant van het eiland. Het kweldergebied is een belangrijk natuurgebied, maar er zijn bedreigingen. Een kwelder is een zout watermilieu en dat zoute water kan er nu alleen maar van de Waddenkant in komen. Eigenlijk zorgt dat ervoor dat vooral daar veel land in zee verdwijnt.
Kalkrijk zand vanaf de Noordzee om de kwelder mee te laten groeien met het veranderende klimaat komt er nu bijna niet, omdat er een zeestrook tussen de kwelder en het Noordzeestrand zit. Bovendien verruigt het gebied met planten en bomen die veel minder van dat zoute milieu afhankelijk zijn.

Bijna 10 miljoen

Met de bijna 10 miljoen euro van het Rijk kan ervoor gezorgd worden dat die invloed van de Noordzee door de zeestrook heen komt. Die dynamiek, gekoppeld aan het beweiden en mogelijk ook wat afplaggen van het natuurgebied, kan de bijzondere natuurwaarden van het gebied herstellen.
Harlingen © Port of Harlingen, Joachim de Ruijter
Er ligt ook nog een aanvraag van 20 miljoen euro die nog niet gehonoreerd is. En dat zijn natuurmaatregelen die gecombineerd kunnen worden met de dijkversterking Koehool-Zurich. Eenzelfde soort proces is al langer gaande bij de dijkversterking tussen Koehool en Lauwersoog.
Het voorstel was nu nog te globaal om dat bedrag hiervoor over te maken. Het Rijk wil weten op welke manier een natuurinclusieve zeedijk kan bijdragen aan het verbeteren van de Waddennatuur.

Concrete doelen

Wetterskip Fryslân laat weten dat er vooral voor Harlingen al drie concrete doelen op papier staan. Dat is onder andere de ontwikkeling van kwelders. Die zijn er nu niet. Ook moeten de mogelijkheden voor vismigratie verbeterd worden.
En er moeten meer zogenaamde 'getijdepoelen' komen. Dat zijn plaatsen die meestal onderin of onderaan de dijk gemaakt worden, waar water in blijft staan bij laag water.