'Johan de Jong wakkerde onze belangstelling voor de natuur aan'
Johan de Jong heeft de natuur dicht bij de mensen gebracht. Dat zegt hoofdredacteur Ingrid Spijkers van Omrop Fryslân in reactie op het overlijden van De Jong, die 36 jaar lang een natuurrubriek op de radio had.
"Hij was echt een icoon", zegt Spijkers. "Hij wist heel veel over de natuur. Vooral over uilen, maar ook over andere vogels, over planten. En hij wilde heel graag zijn kennis overdragen. Dat kon hij op een manier waarbij hij heel veel mensen meekreeg."
Ook voor Henk de Vries, directeur van It Fryske Gea, heeft De Jong veel betekend. "Al vanaf de middelbare school. Hij was mijn biologieleraar op het Drachtster Lyceum en hij viel op door zijn geweldige manier van lesgeven. Dat was erg inspirerend."
Hij kreeg de leerlingen echt mee, zegt De Vries. "Daardoor kreeg je liefde voor het vak, voor de natuur, voor alles wat leeft. Ik had er al belangstelling voor, maar hij heeft dat nog eens extra aangewakkerd door zijn manier van lesgeven."
Hij nam zijn leerlingen letterlijk mee naar buiten.
Dat deed De Jong door niet alleen in het klaslokaal te vertellen. Hij liet zijn leerlingen kijken naar de omgeving, de dieren en de planten. "Hij nam zijn leerlingen letterlijk mee naar buiten. We gingen naar het parkje dat naast de school lag om eenden te bekijken bijvoorbeeld. Of naar het vliegveldje, want toen zaten er nog weidevogels. We keken naar de kruiden, die belangrijk waren. Hij probeerde ons alles wat in de natuurbescherming belangrijk is bij te brengen."
Die achtergrond als docent was ook te merken in de wekelijkse natuurrubriek die De Jong had bij Omrop Fryslân op de radio, vertelt Ingrid Spijkers. "Hij wilde altijd zijn kennis over en liefde voor de natuur delen. Dat kon hij en dat deed hij op een heel toegankelijke manier."
Redder van de kerkuil
De Jong deed meer dan de natuur dicht bij de mensen brengen: hij heeft ook zijn hele leven onderzoek gedaan naar de kerkuil. Dat was zijn levenswerk. Het dier werd in de jaren zeventig met uitsterven bedreigd. Over heel Nederland waren er nog maar honderd broedparen, en in Fryslân zelfs nog maar acht. De Jong begon een reddingsplan.
"Hij pakte dat op toen er bijna niemand meer was", zegt Henk de Vries. "En hij maakte het zo belangrijk dat de kerkuilen nu worden beschermd."
De Vries weet dat nog goed. "Hij had eerst de kooien met kerkuilen op de zolder van het Drachtster Lyceum, maar op een bepaald moment mocht dat niet meer. Die beesten poepen natuurlijk en dat gaf overlast. Later heeft hij ze thuis een plek gegeven."
In 1973 begon De Jong met de werkgroep Tsjerkûlen Fryslân met het plaatsen van nestkasten. Mede door zijn enthousiasme groeide het aantal vrijwilligers en zodoende ook het aantal kerkuilen.
Johan de Jong-boom
Toen De Jong zijn laatste natuurrubriek op de radio deed, in 2021 op De Fûgelhelling, riep Omrop Fryslân een prijs in het leven: de Johan de Jong-boom. "Elk jaar mag het beste natuurinitiatief in Fryslân een boom uitzoeken die op een plek komt die de winnaar zelf uitkiest", legt Spijkers uit.
Het deed De Jong veel dat die prijs aan hem werd verbonden. "Hij was er stil van. Hij vond het heel mooi. Het mooiste nog vond hij dat we de natuur een belangrijke plek geven."
Zijn nalatenschap is groot, zeggen De Vries en Spijkers. In de eerste plaats voor de kerkuilen, maar daarnaast hoe hij de natuur bij de mensen bracht. "Onze luisteraars hebben denk ik heel veel van hem geleerd over de natuur", zegt Spijkers. De Vries sluit zich daarbij aan: "Hij heeft in de media de belangstelling voor de natuur aangewakkerd."
