Draaiboeken achter de schermen: dit is het crisisplan van ziekenhuis MCL

Omrop Fryslân mocht achter de schermen kijken, om erachter te komen wat er allemaal bij komt kijken als er een ramp gebeurt in onze provincie.

De laatste keer dat het MCL het rampenplan gebruikte, was met de jaarwisseling van 2019 op 2020. Toen kwam een groot aantal auto's met elkaar in botsing in de dichte mist.

Op het moment dat zoiets plaatsvindt, begint alles te lopen na de eerste melding. Bij het ziekenhuis komt de eerste melding binnen bij de regieverpleegkundige. Die kan het nieuws horen via de officiële kanalen, zoals de meldkamer of een aanwezige ambulance. Maar het kan ook gebeuren dat de regieverpleegkundige wat hoort of ziet op sociale media of via een app.

Direct na een eerste melding begint het overleggen binnen het MCL om te kijken hoe ver het ziekenhuis moet opschalen. De traumachirurg overlegt bijvoorbeeld met een lid van de Raad van Bestuur, om te kijken of het nodig is om het rampenplan van het MCL in te schakelen. Dat gebeurt op het moment dat er meer dan tien zwaargewonde slachtoffers worden gemeld.

Als er inderdaad meer dan tien slachtoffers bij de ramp betrokken zijn, wordt het besluit genomen om op te schalen naar een crisissituatie.

Prioriteit bij het MCL is dan om ruimte te maken voor de slachtoffers. Dit wordt gedaan door de spoedeisende hulp te ontruimen. De verpleegkundigen en artsen hebben daar ruim een kwartier de tijd voor.

In die vijftien minuten moeten ze de mensen die voor andere redenen op de spoedeisende hulp waren wegsturen of opnemen. Patiënten die er niet al te erg aan toe zijn, moeten naar huis. Anderen worden doorgestuurd naar verpleegafdelingen of klinieken.

In het geval van een ernstige ramp, kan ook de polikliniek nog ontruimd worden. Mensen die op dat moment thuis met een ander medisch noodgeval zitten, worden dan gevraagd om naar de dokterswacht te gaan, en niet meer naar de spoedeisende hulp van het MCL te komen.

De deur voor de spoedeisende hulp gaat ook op slot, dus mensen komen voor een dichte deur als ze toch naar Leeuwarden afreizen.

Bij de dokterswacht kan in zo'n situatie de tijd wel erg oplopen, waarschuwt Marjan Tijtsma, zij is crisiscoördinator bij het MCL.

Nadat de spoedeisende hulp en de polikliniek zijn ontruimd, kan er ook worden opgeschaald betreft het personeel. Tijtsma: "Er wordt meteen een alarmering uitgezet, om medewerkers te vragen om naar het ziekenhuis te komen om te ondersteunen."

Als er bij een ramp veel mensen gewond zijn geraakt, moet er al gauw worden gekeken naar de capaciteit van het ziekenhuis. Het MCL is het grootste ziekenhuis van onze provincie en heeft in het eerste uur na de ramp plaats voor één gewonde in levensgevaar. Alle uren daarna is er plek voor vier mensen die in levensgevaar zijn.

Dat de cijfers zo beperkt zijn, heeft vooral te maken met personeel dat naar het ziekenhuis moet komen.

Tijtsma snapt dat het heel beperkt klinkt, maar dat het in de praktijk vaak anders uitpakt. "Vergeet niet dat op het moment dat er iets gebeurt, mensen ook nog van het incident naar het ziekenhuis vervoerd moeten worden. Dus je bent al gauw een halfuur tot een uur verder. Meestal heb je aanrijtijd, dus je bent vaak nog wel wat tijd kwijt voordat het eerste slachtoffer in het ziekenhuis is."

De patiënten worden door de ambulance-ingang naar binnen gebracht, en krijgen een bandje om de arm met daarop de indicatie van hoe erg ze eraan toe zijn. Dat gebeurt in drie gradaties: levensgevaar, erg gewond en gewond.

De eerste twee categorieën worden opgevangen in de traumakamers direct naast de ambulance-ingang. In de derde categorie zitten mensen die nog kunnen lopen, zij worden doorgestuurd naar de polikliniek.

In de traumakamers staan teams klaar om de patiënten te helpen. Dat gebeurt allemaal volgens strenge regels, onder leiding van iemand die de regie heeft en overzicht houdt op dit hectische moment.

De verpleegkundigen hebben, net als de patiënten, een sticker of bandje om met daarop hun functie. Dat moet voor iedereen duidelijk maken wie in de traumakamer is en wie wat doet.

Mocht de ramp zo groot zijn dat het MCL het aantal gewonden niet aan kan, dan kan het ziekenhuis altijd terugvallen op de samenwerking met andere Friese ziekenhuizen: Tjongerschans in Heerenveen, Antonius in Sneek of Nij Smellinghe in Drachten.

"Op het moment dat er een grote ramp is, zullen alle ziekenhuizen in Fryslân opschalen", zegt Tijtsma. "Het is dan aan de meldkamer om te bepalen welke patiënt waar naartoe gaat." Het gebeurde ook in 2020, toen er in de coronapandemie sprake was van een langdurige crisis.

Naast de Friese ziekenhuizen is er ook nog een samenwerking tussen het MCL en de grotere ziekenhuizen in Groningen en Drenthe.