Boeren wachten in spanning op Remkes: vijf vragen over de stikstofkwestie

"Het uitgangspunt is dat hij met een plan komt om de stikstofuitstoot in ons land te verminderen op een wijze die voor zowel de politiek als de agrarische sector aanvaardbaar en uitvoerbaar is. Begin juni presenteerde het kabinet een stikstofkaart waarop per regio percentages zijn aangegeven. Die kaart heeft tot veel woede geleid bij boeren.

Boeren en de politiek ruziën al maanden over dit dossier. Remkes heeft de afgelopen weken met alle betrokken partijen gesproken en komt nu met zijn rapport en aanbevelingen. Om 13.00 uur is een persconferentie waar hij zijn bevindingen bekend zal maken. In 2020 heeft Remkes ook al een rapport geschreven over stikstof, met als titel 'Niet alles kan overal'.

Ik vermoed dat de uitkomsten van het komende rapport niet veel zullen afwijken van het eerste rapport Remkes. Daar is veel tijd in gestoken. Bovendien zou het de status van het eerste exemplaar ondermijnen. Het huidige kabinetsbeleid is voor een groot deel gebaseerd op dat eerste rapport van Remkes."

"De protesten liepen uit de hand. Zo zochten boeren het huis op van stikstofminister Van der Wal, werden snelwegen geblokkeerd, en braken er op verschillende plekken rellen uit. Het lukte niet de geest weer in de fles te krijgen. Sterker, de spanning nam alleen maar toe.

Er moest dus wat gebeuren. Uiteindelijk werd Johan Remkes weer uit de hoge hoed getoverd door premier Mark Rutte. Remkes werd in het verleden vaker opgetrommeld als er een crisis gaande was.

Hij staat bekend als een pragmatische figuur die respect afdwingt. Ook nu. Zelfs bij de nogal radicale Farmers Defence Force. Remkes kreeg de opdracht de partijen nader tot elkaar te brengen, want daar is dringend behoefte aan."

"Aangenomen wordt dat de bevindingen een stevige rol spelen bij de concrete vervolgstappen. Vanaf wanneer deze precies moeten worden uitgevoerd, is nog niet duidelijk, maar ik verwacht over enkele weken.

De nieuwe minister van Landbouw Piet Adema zal het rapport gebruiken om de lang verwachte perspectiefnota voor de boeren te schrijven. Zijn voorganger Henk Staghouwer, die een paar weken geleden aftrad, is daar nooit in geslaagd. Zijn versie werd door de Kamer ondermaats genoemd.

Na de perspectiefbrief kunnen de provincies echt aan de slag. Zij zullen plannen moeten maken naar aanleiding van de doelstellingen die er straks liggen. Dat zal een flinke opgave zijn.

Op provinciaal niveau zal er straks best wat ruimte zijn voor een eigen invulling. Alleen, als de ene provincie meer stikstof wil uitstoten, zal de andere moeten inleveren. Het moet in balans blijven. Anders wordt het stikstofdoel immers niet gehaald."

"Stikstof is een gas dat op verschillende manieren vrijkomt. Door auto's, vrachtwagens en de industrie, maar ook als poep en plas van koeien samenkomen. En te veel stikstof zorgt voor problemen. Planten hebben stikstof nodig om te kunnen groeien. Echter, volgens wetenschappers groeien sommigen door te veel stikstof zo hard, dat ze andere plantensoorten wegdrukken.

Dat heeft gevolgen voor de biodiversiteit. Insecten en planten kunnen hierdoor verdwijnen. Daar hebben de vogels dan weer last van, omdat zij minder of geen voedsel meer kunnen vinden.

In 2019 stapte de milieuactiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) naar de rechter. Zij vond dat het kabinet in actie moest komen om de uitstoot te verminderen. De rechter ging daarin mee.

Die uitspraak heeft grote gevolgen voor boeren. Zij hebben drie opties: hun boerderij verduurzamen, verhuizen naar een plek die verder van de natuur ligt, of stoppen met het bedrijf. Dat alles heeft kwaad bloed gezet bij de boeren. Met alle protesten tot gevolg."

"Aanvankelijk was er grote weerstand tegen Remkes, omdat hij volgens boerenorganisaties te veel gelieerd zou zijn aan de VVD én te vooringenomen zou zijn. Maar Remkes is stoïcijns gebleven en heeft uiteindelijk toch met bijna alle betrokken partijen rond de tafel gezeten. Boerenorganisaties, het kabinet, de industrie, natuurorganisaties, wetenschappers, allemaal konden ze hun verhaal doen. Alleen de supermarkten en de zuivelconcerns lieten verstek gaan.

De rol van Remkes is intussen opmerkelijk veranderd. In eerste instantie werd hij aangesteld als gespreksleider. Maar dat lijkt nu toch anders te liggen. Volgens het kabinet is hij geen bemiddelaar, maar daar begint het toch wel wat op te lijken. Den Haag wacht nadrukkelijk op de bevindingen van Remkes voor de ontplooiing van verder beleid. Dat betekent dat zijn bevindingen gewicht hebben."