Minister Van der Wal neemt kloof tussen Den Haag en platteland niet weg in Opsterland

In Nij Beets werd Van der Wal ontvangen met spandoeken die daar uit protest tegen het kabinetsbeleid werden opgehangen. "Ik weet natuurlijk dat de minister zou komen, dus wij konden het niet laten om wat te doen", zegt Zwaagstra.

De minister was ongeveer een uur bij Zwaagstra op de boerderij. Niet heel lang, maar wel genoeg om alle zorgen aan het voetlicht te brengen. "Wij willen dat er wordt geïnnoveerd in plaats van gesaneerd. En we willen een stukje herkenning voor wat we doen." Zwaagstra wijst daarbij onder meer op het werk voor het weidevogelbeheer.

Van der Wal was uitgenodigd door de gemeente Opsterland en na aanleiding van een brief van de provincie. Friesland heeft laten weten dat gebiedsgerichte aanpak van groot belang is en dat die aanpak samen met 'de Friese gemeenschap' moet worden uitgevoerd.

De minister was onder de indruk van een initiatief waarbij boeren bevraagd werden over oplossingen van de problemen waar ze op dit moment mee te maken hebben. "Dat vind ik echt fantastisch. Eigenlijk zou ieder gebied dit moeten doen: van en door de mensen zelf."

Hielke de Vries is raadslid van de gemeente Opsterland en de initiatiefnemer van de gesprekken met boeren. In totaal zijn er 39 boeren geïnterviewd. "Wij proefden bij veel boeren dat ze bereid waren om mee te werken aan oplossingen die op het gebied van water, stikstof en biodiversiteit op ons afkomen", zegt De Vries.

Het raadslid ziet kansen zolang er maatwerk wordt ingezet. "Bijna iedereen was ervan overtuigd dat ze er van onderop aan mee willen werken. Er moet dan wel consistent beleid vanuit Den Haag komen, zodat de boeren ook de ruimte en de tijd krijgen om daarin te investeren."

De tijd kan weleens een vervelende hindernis zijn. Het kabinet wil namelijk vasthouden aan de doelen van 2030 die in de ogen van veel boeren op die tijdsschaal niet te halen zijn. Volgens Van der Wal is er al veel te lang gewacht met het terugbrengen van de stikstofuitstoot.

"Wij hadden als overheid sowieso al veel eerder moeten ingrijpen, dan hadden we niet gestaan waar we nu staan. Dan was de opgave ook veel kleiner geweest. Het gaat al decennia terug. Ik herinner me krantenartikeltjes uit september 1988 waarin werd gezegd: die stikstofuitstoot moet omlaag, want het gaat niet de goede kant op."

De Vries denkt niet dat 2030 heilig is: "Het kabinet heeft tussendoelen geformuleerd voor 2030, maar de natuur laat zich niet altijd dwingen en we zien ook dat er steeds nieuwe zaken op ons afkomen. Wij zien ook nog niet wat de invloed van de oorlog in Oekraïne is. Dat kan straks nog wel eens grotere impact hebben dan de discussies die wij op dit moment voeren."

Uit het rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) doet blijken dat het opkopen van boeren nog niet veel heeft opgeleverd. Het zijn vooral de oudere boeren zonder opvolger die geïnteresseerd zijn in uitkoop.

"Wij vinden het heel erg belangrijk dat opkoop op basis van vrijwilligheid gebeurt. Dan zullen we met elkaar moeten bekijken hoe we naar een situatie gaan dat we vanuit de gebiedsprocessen de vrijwillige opkoop weten te motiveren", zegt Van der Wal daarover.

Boer Zwaagstra denkt er in ieder geval niet over om zich te laten opkopen, terwijl hij maar op een paar meter van een Natura2000-gebied zit. "Wij hebben een mooie plek, we hebben het hier goed voor elkaar. Dan denk ik: moet ik hier weg? Dat zie ik meteen nog niet gebeuren."

Van der Wal vond het bezoek aan Nij Beets nuttig. Ze neemt naar eigen zeggen weer wat mee. Van der Wal kon de boeren in Opsterland nog niet op hun gemak stellen. "Ik wil geen valse hoop geven: ik kan nooit zeggen: het komt wel goed met u."

Boer Zwaagstra trekt de conclusie dat er nog steeds sprake is van een verschil tussen Den Haag en het platteland. Hij heeft echter ook wat positiefs gehoord. "Als ze met maatwerk komen, dan denk ik wel dat er zaken zijn die we voor elkaar kunnen krijgen. Het tijdspad naar 2030 lijkt mij wel onmogelijk."