Kabinet wil meer concurrentie op het spoor en kijkt ook naar Leeuwarden-Zwolle

Staatssecretaris Vivianne Heijnen wil onderzoeken of meer regionale spoorlijnen open kunnen worden gesteld voor concurrenten van de NS. Heijnen wil ook meer partijen toelaten om op het zogenaamde 'hoofdrailnet' te rijden.

Daar valt ook de lijn Leeuwarden-Zwolle onder, waar de NS dus nu nog het alleenrecht heeft. Naast deze lijn worden ook de lijnen Groningen-Zwolle en Apeldoorn-Enschede onderzocht.

Vakbond FNV is daar echter flink op tegen en noemt het een 'doodsteek' voor het openbaar vervoer. FNV Spoor is bang dat het treinkaartjes duurder en arbeidsvoorwaarden minder maakt. Als spoorlijnen niet rendabel genoeg zijn, zouden lijnen zelfs geschrapt kunnen worden.

Henri Janssen van FNV Spoor wijst op het belang van het spoornetwerk als een nutsvoorziening. "Als het mis gaat, heb je de overheid nodig. En als die niet meer aan de knoppen zit, kan er ook niet worden bijgestuurd."

Juist het platteland kan lijden onder het liberaliseren van de markt, denkt Janssen. "Marktpartijen kijken waar ze wat bij kunnen verdienen. Als dat niet lukt, zou je verlies gaan lijden. Dan volgt uitholling van het openbaar vervoer, zeker buiten de Randstad."

Als er te weinig reizigers zijn, zoals in de daluren buiten de spits, dan betekent het ook dat het geld ergens anders vandaan moet komen. "Uit het kaartje", zo verwacht Janssen. En voor de medewerkers geldt dat meestal de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden bij marktpartijen minder zijn.

FNV roept daarom Tweede Kamerleden op om zich tegen de plannen uit te spreken. Reizigers en medewerkers zouden er niets mee opschieten, omdat een nieuwe aanbieder een spoorlijn zo goedkoop mogelijk wil exploiteren.

Directeur Anne Hettinga van vervoersbedrijf Arriva zegt echter dat het verhaal van de FNV van geen kant klopt. Hij kan een glimlach niet onderdrukken als hij het verhaal van de FNV hoort.

"Nog niet zo heel lang geleden, rond 2005, wilde de NS alle noordelijke, oostelijke en zuidelijke regionale lijnen nog sluiten", zegt Hettinga. "Onder andere Arriva is daar toen in gesprongen en heeft die lijnen opgepakt. Dus het is onzin dat dat de verliesgevende lijnen alleen door de NS worden gereden. De NS wilde ze juist afstoten."

Hettinga vindt het voornemen van het kabinet juist een goede zaak. "Daarmee kan de hoeveelheid spoor alleen maar toenemen, in plaats van afnemen."

Arriva schuift ook aan bij het overleg in Den Haag. "Wij willen inbrengen dat de verhalen die de wereld in worden geslingerd gewoon niet kloppen. In het belang van de reiziger is het nodig dat er concurrentie blijft. Want dan houden partijen elkaar scherp. Als er maar een partij in de markt is, wordt die partij lui. Dat gaat ten koste van de kwaliteit."

Regionale vervoerders hebben nu een marktaandeel van zo'n 10 procent, maar wat Hettinga betreft mag dat wel 20 procent worden. "NS moet de komende tien jaar gewoon met de intercitytreinen doorrijden, maar in de regionale stoptreinen kan flink worden verbeterd."