Politiechef over schietincident in Heerenveen: "Dat betreur ik geweldig"

"Niemand van ons zit erop te wachten te moeten schieten op een lid van onze samenleving voor wie wij geacht worden ons in te zetten", zegt Veldhuis.

Het is dinsdagavond vlak voor 23.00 uur. Een agent richt zijn wapen op de trekker van de 16-jarige Jouke Hospes. Een kogel slaat in de cabine in. Jouke wordt aangehouden, zit een dag vast en wordt dan weer vrijgelaten.

Hij werd die avond opgepakt voor poging tot doodslag, maar daar is een dag later niets meer van over. De zaak is donderdag volledig geseponeerd: het Openbaar Ministerie gaat niet over tot vervolging.

Veldhuis wil inhoudelijk niet op de schietpartij ingaan. "Dat kan ook niet. De zaak ligt bij de Rijksrecherche."

Toch wil de politiebaas er nog wel wat over kwijt: "Iedereen kan er wat van vinden, ook na filmpjes op social media. Maar als mijn mensen optreden, wordt dat netjes onderzocht door de Rijksrecherche. Zo gaat dat in een rechtsstaat. Het Openbaar Ministerie gaat over de vraag hoe het onderzoek moet worden geïnterpreteerd en welke besluiten daarop worden genomen."

Geconfronteerd met de beelden die rondgaan op social media is toch de vraag wat hij zelf ziet.

Veldhuis: "Ik zie een zeer betreurenswaardige situatie waarbij achteraf bleek dat een 16-jarige jongen het gevaar heeft gelopen het leven te laten. Dat is wel wat ik zie. En dat betreur ik geweldig. En wat ik ook geweldig betreur is dat één van mijn medewerkers zich in de situatie heeft gevoeld dat-ie meende dat te moeten doen. Al dan niet terecht, daarover kan ik niets zeggen."

De jongen in de trekker, Jouke, heeft aangegeven graag in gesprek te gaan met de betrokken agent. Veldhuis zou dat mooi vinden. Hij heeft het gevraagd aan de betrokken agent, die denkt erover na.

Veldhuis: "Want ik denk dat het voor mijn medewerker goed is om naar Jouke te luisteren, maar ook dat het goed is voor Jouke om eens naar mijn medewerker te luisteren."

De laatste jaren neemt het aantal bedreigingen in de richting van de politie meer en meer toe. Het gaat om zogeheten 'doxing'. Daarbij worden persoonsgegevens van mensen, in dit geval agenten, gedeeld op internet.

Veldhuis: "Een van de agenten die erbij was, staat met zijn gezicht op social media en in andere media. Hij is een zeer bekende wijkagent in Heerenveen. Op internet verdenken ze hem ervan geschoten te hebben, maar hij was het niet. Hij is nu slachtoffer van doxing. We hebben hem in bescherming moeten nemen."

Over wat dat 'in bescherming nemen' betekent, wil Veldhuis niet veel kwijt. Op de vraag of de agent nog thuis is, antwoordt hij: "We hebben hem in bescherming moeten nemen."

Andere agenten hebben er ook behoorlijk last van. Het gaat om bedreigingen op sociale media, de kinderen worden aangesproken op het schoolplein en partners worden er in winkels mee geconfronteerd. "Dit soort dingen went nooit. Het gaat om strafbare feiten. Daar moeten we tegen in het geweer komen."

De druk op de politieorganisatie is al tijden hoog. Alle demonstraties van de afgelopen weken kosten veel energie.

Maar de politie kan het aan, zegt Veldhuis: "Het is wel een uitputtingsslag. Die kunnen wij ook lang volhouden. Daar gaat het niet om. In het hele stikstofdossier is het van belang dat partijen weer met elkaar in gesprek komen."

Dat is ook in het belang van agenten. "Die zijn niet uit op escalatie. Die vragen niet om de boosheid die op straat tentoon wordt gesteld. Die hebben liever hun reguliere diensten die al goed gevuld zijn met taken en opdrachten."

Toch is het voor de politie in de afgelopen twee-en-een-half jaar nog nooit zo druk geweest sinds begin jaren '80. "We hebben echt een hoos aan rellen gehad. Ook in het Noorden, dat had met corona en voetbal te maken. Daar komt nu de weerstand tegen de stikstofplannen bij boeren bij. Ik zat daar niet op te wachten."

Het is bij de politie bekend dat de actievoerders van nu proberen om de politie uit te putten. Veldhuis maakt zich daar geen zorgen over, ook niet over het imago van de politie dat onder druk lijkt te staan: "Ik ben niet bang voor negatieve consequenties voor ons imago. We doen wat de overheid van ons verwacht, wat burgers van ons verwachten."

"Ik denk dat boeren ook wel zien dat niet alleen ons imago in het geding zou zijn, maar dat van henzelf zeker ook. Ik heb geen idee waar dit gaat eindigen. Ik hoop dat de geest weer in de fles komt."

Veldhuis begrijpt goed dat een incident zoals dat van dinsdag dan niet helpt.

Regelmatig krijgen agenten de vraag waarom er niet meteen wordt ingegrepen bij een blokkade. Volgens Veldhuis ligt dat aan wat er besloten wordt in de zogeheten driehoek. Dat is een overleg tussen de burgemeester, de politie en de officier van justitie. Zij geven de opdracht om in te grijpen.

Veldhuis erkent dat de boeren het recht hebben om te demonstreren. Over het wel of niet ingrijpen wordt wel eens geklaagd. Onlangs nog, toen klimaatactivisten na een halfuur al van de snelweg werden gehaald. Huisartsen werden in Den Haag ook al beknot in hun mogelijkheden.

"In de driehoek moet een afweging worden gemaakt hoe ver het demonstratierecht gaat. Welk moment is geschikt om in te grijpen? Ook een afweging over de inzet van zware middelen en welk geweld er wordt ingezet. En dat geweld is over het algemeen niet nodig tegen een huisarts."

Het heeft ook te maken met een tekort aan zwaar materieel bij de politie zelf. "Een trekker heb je zomaar niet weg. Wij hebben zelf geen shovels, rupsvoertuigen. Bedrijven die we in willen huren staan niet te trappelen. Zij zijn ook bang voor doxing. Blijft over het leger. Dat is ook niet aantrekkelijk om in te zetten tegen de boerenstand."

Veldhuis hoopt wel dat de boeren goed nadenken over het inzetten van trekkers bij demonstraties. "Ik gun de boeren het recht op demonstreren. Maar die enorme trekkers en de wijze waarop ze worden gebruikt is hier en daar ronduit heel gevaarlijk. Én bedreigend in de richting van mijn medewerkers."

Sommige agenten hebben gemengde gevoelens over de demonstraties van de boeren: ze hebben bijvoorbeeld zelf een boerenachtergrond of ze hebben vrienden die in de landbouw werken. "Maar het is toch aan de agenten om neutraal te zijn ten opzichte van de besluiten."

"Wij hebben de orde te handhaven", zegt Veldhuis. "Dat er veel discussie is over de stikstofplannen brengt ons in het brandpunt daarvan. We moeten wegblijven van oordelen over wat wij daarvan vinden."

Agenten proberen volgens de hoofdcommissaris altijd in gesprek te blijven met de protesterende boeren. "Dat gaat heel redelijk, maar af en toe slaat de vlam in de pan. Er komt nog wat anders bij en dat is dat de boeren ook zien dat ze gezelschap krijgen van mensen die niets met de boerenstand te maken hebben en amok komen maken. Daar zitten de boeren ook niet op te wachten."

Velduis hoopt dat de demonstraties rustiger worden. Het zou goed zijn voor de politie, maar ook voor de boeren zelf. "Ik hoop op perspectief voor boeren, op een oplossing voor de stikstofproblematiek. Dat zeg ik als vader en opa. En als chef van een organisatie die er helemaal geen zin in heeft om tussen strijdende partijen te moeten staan."