Wereld Aids Dag; in 40 jaar veel bereikt, maar ziekte heeft nog wel een stigma
Deze 1 december is het Wereld Aids Dag. Bovendien is het dit jaar exact 40 jaar geleden dat het hiv-virus, dat de ziekte aids veroorzaakt, de kop opstak. Drie persoonlijke verhalen van Friezen die met de ziekte te maken hebben.
'Fries om utens' Martine van der Meulen werkt al 15 jaar voor het Aidsfonds en zet zich in om hiv en aids de wereld uit te helpen. In de veertig jaar is veel bereikt. Er zijn voorlichtingsprogramma's en goede medische behandelingen.
Doodvonnis
"Vroeger was er veel angst en onwetendheid. Hiv was toen een doodvonnis met een verschrikkelijk ziektebeeld. Nu is er meer bekend en er is veel voorlichting en goede medicijnen. Aids is de wereld nog niet uit, er zijn 36 miljoen mensen met hiv in de wereld, een kwart daarvan heeft geen toegang tot deze medicijnen."
Als communicatieadviseur wil ze mensen informeren en vragen om steun. "Ik bezoek ook projecten in het buitenland en praat daar met mensen." Volgens haar is met name de ongelijkheid een probleem. "Het maakt echt uit waar je woont als je de ziekte krijgt."
Voor het eerst in twintig jaar krijgen minder kinderen een behandeling. Dat is echt alarmerend!
Jarenlang was er enkel vooruitgang, maar nu worden internationale doelstellingen niet gehaald. Dat komt onder andere door de coronapandemie. Dat heeft het 5 tot 10 jaar teruggezet in de tijd.
"Voor het eerst in twintig jaar krijgen minder kinderen een behandeling. Dat is echt alarmerend! Er wordt minder getest, vrouwen worden minder getest. In Nederland gaat het heel goed. In vijf jaar tijd zijn de helft minder hiv-diagnoses gesteld. Mensen denken gauw aan Afrika, maar daar is de laatste jaren veel geïnvesteerd. Nieuwe infecties groeien het hardst in Rusland. Daar is het vooral begonnen met drugsgebruikers."
Stigma
Van der Meulen geeft aan dat het stigma een groot obstakel is in het uitbannen van dit virus. Mensen durven zich niet te laten testen. In sommige landen gaat het verhaal verder dan stigma. In sommige landen is homoseksualiteit ook nog eens strafbaar. Het moet in alle landen opgelost worden.
Martine van der Meulen
In de jaren tachtig van de vorige eeuw werden in Amerika met name mannen uit de homogemeenschap erg ziek, maar als redelijk snel raakten ook hetero's en drugsgebruikers geïnfecteerd met het virus. Vier decennia later is veel bekend over hiv en er zijn ook medische behandelplannen die goed aanslaan. Daardoor kunnen mensen die toegang hebben tot die medicijnen een relatief normaal leven leiden, inclusief het aangaan van liefdesrelaties, het hebben van seks en zelfs kinderen krijgen zonder anderen te infecteren.
Alie van der Heide (1971) groeide op in Haule en verloor in 1990 haar 17 jaar oudere broer aan de gevolgen van aids. Hij was anderhalf jaar ziek geweest. "Mijn broer viel op mannen en heeft het virus in 1981 opgelopen. Waar we altijd bang voor waren, werd toen werkelijkheid." Het is voor haar de reden geweest om meer bekendheid te geven aan hiv en preventie. Er lag een taboe en oordeel op.
"Ik werk in een huisartsenpraktijk, heb een soa-spreekuur en geef hiv-preventievoorlichting." Ze komt twee typen mensen tegen in de praktijk.
Preventievoorlichting
"Mensen die nog steeds bang zijn voor het dodelijke virus en het imago van de jaren tachtig en veel jongeren die aids niet kennen in die hoedanigheid en ook wat nonchalanter omgaan met onveilige seks."
Een punt van aandacht is volgens Van der Heide dat mensen zich niet laten testen, omdat er toch een stigma op zit en er is ook nog veel onwetendheid. Sinds 2018 is in Nederland de pil met de naam 'prep'. Die pil kun je preventief nemen.
Alie van der Heide
Wereld Aids Dag; in 40 jaar veel bereikt, maar ziekte heeft nog wel een stigma
In 2020 werden er 411 mensen gediagnosticeerd met hiv. Een jaar eerder was dat 604. Bij ziekenhuis MCL in Leeuwarden behandelen ze momenteel 330 patiënten. "Het is tegenwoordig goed behandelbaar", zegt internist/infectioloog Linda Kampschreur. "En je bent niet meer besmettelijk, dat is goed om te weten."
Elk jaar komen er nieuwe patiënten bij, maar over het algemeen is er een daling. "In Nederland kunnen mensen goed worden behandeld, maar dat is in een groot deel van de wereld niet zo. Dus hiv kwijtraken doen we niet, we kunnen het wel remmen."
Preventieve pil
Sinds 2018 is in Nederland de pil met de naam 'prep'. Die pil kun je preventief nemen. "Daarmee voorkom je een hiv-infectie." Niet iedereen komt er voor in aanmerking, mensen met een hoog risico seksueel gedrag.
Linda Kampschreur
In Buro de Vries komende zondag het verhaal van een vrouw die besmet raakte na een bloedtransfusie.
