Omrop TIP: U heeft het recht om Fries te spreken
Het recht om Fries te spreken werd op 16 november 1951 niet alleen bevochten voor de Leeuwarder rechtbank, maar ook op straat. Die dag ging de geschiedenis in als 'Kneppelfreed' (Knuppelvrijdag). Maar hoe staat het Fries er nu voor, 70 jaar later? De FryslânDOK 'U heeft het recht om Fries te spreken' is te zien op 13 november bij NPO2 en op 14 november bij Omrop Fryslân.
De rechtszaak van 16 novimber 1951 liep uit de hand. Alle kranten schreven een dag later hoe de politie met gummistok en brandspuit hard optrad tegen de demonstranten op het Leeuwarder Zaailand.
Het Fries in de wet
'Kneppelfreed' had wel resultaat: al snel na de ongeregeldheden werd de positie van de taal beter verankerd in de wet en kregen Friezen het recht om bij de rechtbank en in het openbaar bestuur hun eigen taal te gebruiken. De provincie en het Rijk spraken af om de Friese taal te versterken in het onderwijs en het maatschappelijk leven. Sindsdien wordt 'Kneppelfreed' gezien als een belangrijk moment voor de emancipatie van het Fries.
Feest en protesten
Die dag wordt herdacht met een theatervoorstelling, een expositie en andere activiteiten. FryslânDOK doet onderzoek naar de vraag hoe het Fries bij de rechtbank er nu voor staat, 70 jaar na Kneppelfreed. Niet zo goed, zo blijkt: de tolken Fries die bij justitie werken, zijn in staking tegen de lage beloning en daarmee dreigt het Fries weer uit de rechtspraak te verdwijnen.
Zorgen in Europa over Fries
De 'Europese Charter voor regionale en minderheidstalen' is kritisch. Professor Gerard-René de Groot controleert voor de Raad van Europa hoe Nederland zich houdt aan het 'Het Europees Handvest voor regionale en minderheidstalen'. Hij maakt zich zorgen over de manier waarop Nederland omgaat met het Fries.
FryslânDOK 'U heeft het recht om Fries te spreken'
Zaterdag 13 november NPO2 15.30 uur
Zondag 14 november Omrop Fryslân 17.00 uur (herhaling ieder uur)
FryslânDOK wordt Nederlands ondertiteld
