Huisarts voorziet grote gezondheidseffecten voor mensen in veenweidegebied

Beijderwellen is van een groep die zich bezighoudt met funderingsproblemen in de Groote Veenpolder, een gebied onder het Tsjûkemar. Die problemen ontstaan door bodemneergang.

"Ik heb zelf ervaren en ook van andere bewoners gehoord dat men te maken heeft met slaapstoornissen en veel stress", zegt Beijderwellen.

"Vanuit mijn vak kan ik zeggen dat als dat langdurig blijft aanhouden en een goede oplossing niet wordt geboden, dat dit kan leiden tot een hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en psychologische problemen zoals angststoornissen, depressie of een burn-out."

Eerder werd gezegd dat het om zo'n 3.600 huizen zou gaan die verzakken door de bodemneergang in het veenweidegebied. Nieuw onderzoek toonde deze week aan dat het om 5.100 huizen gaat.

Die huizen kunnen verzakken omdat ze op houten palen gebouwd zijn die geregeld droog komen te staan. Die palen verrotten na verlagingen van het waterpeil. En juist die verlagingen komen de laatste jaren veel vaker voor, door klimaatverandering, maar ook doordat boeren liever een wat lager waterpeil willen hebben.

Wie ook al schade heeft gehad, is het paar Naafs. Zij wonen in Munnekeburen in de Groote Veenpolder. Het land om hun huis heen verzakt, het grondwaterpeil is vaker lager en dat levert problemen op.

"Het huis blijft niet horizontaal staan", vertelt Ine Naafs. Ze investeerden tot nu toe 10.000 euro in hun huis aan reparaties. "Er zijn ook mensen die tonnen moeten uitgeven aan het huis. Ze kunnen niet anders."

Het paar Naafs woont sinds de jaren '70 in hun huis met historische waarde. "Wij denken dat het Wetterskip Fryslân dit had kunnen voorkomen door een beter beheer van de hoogwatersloten."

Dat er problemen zijn met de zogenaamde 'hoogwatercircuits' die het water om de huizen heen kunstmatig hoog moet houden, is ook bij het Wetterskip duidelijk. Er lekt meestal water uit de sloten die om de huizen heen liggen.

Maar of het Wetterskip daar schuld aan heeft, is niet zomaar bepaald. "Wij als Wetterskip zijn voor de schade hooguit voor een heel klein deel aansprakelijk", zegt dagelijks bestuurder Jan van Weperen. "Dan zou dat ook nog eens bewezen moeten worden. In het verleden zijn er rechtszaken geweest waarin bleek dat wij voor 10% verantwoordelijk waren voor de schade."

Dat de schade bij het paar Naafs door de peilverlaging van het Wetterskip komt is niet zomaar gezegd, volgens Van Weperen. "De aantasting van de fundering kan ook onder water gebeuren. Het is ook zo dat een fundering die ouder wordt aan slijtage onderhevig is."

'Gevolgen lijken op die van aardbevingsschade'

Volgens oud-huisdokter Beijderwellen lijken de gevolgen voor bewoners op die van aardbevingsschade en de klachten die bewoners daar hebben. "Het kan ernstig zijn. Het hangt ervan af of er een toekomstperspectief is. Als chronische stress zich in het lichaam vastzet, kun je dit soort problemen krijgen", denkt hij.

"Ik denk zeker dat er sprake is van immateriële schade, en schade die je niet ziet. Veel Friezen willen zelf de broek ophouden, sommigen steken zelfs de kop in het zand."

Beijderwellen denkt aan een compensatie voor gedupeerden van de funderingsschade. "Er moet een goede en snelle oplossing komen: een ruimhartige tegemoetkoming van Wetterskip Fryslân in de kosten. Noem het subsidie, noem het compensatie. En het moet niet te lang duren, want de tijd is een belangrijk aspect."