Hoe verwerk je een trauma? 'Het monster opnieuw onder ogen kijken' helpt

Bij de intake wordt goed gevraagd of je het wel wilt en of je het écht wilt, want het is zwaar. Drie maanden lang op zo'n manier met jouw trauma aan de slag dat je het aan het einde van de sessies hebt verwerkt. Het werkt alleen als mensen het zelf willen aangaan, tot in de details.

Althea is bijna klaar om naar huis te gaan. ze heeft hier in de kliniek voor het eerst verteld dat ze als klein meisje seksueel is misbruikt. Voor een langere periode. Dat er veel geweld was, binnen en buiten haar gezin.

Althea komt uit Amerika. Ze woont nu met haar man in Fryslân. De kinderen zijn de deur uit en toen kwam er tijd voor haarzelf. Ze kon niet alles meer wegstoppen. Niet langer meer alles naar beneden drukken, zoals ze het zelf zegt. Ze werd boos en verdrietig, iedere keer dat ze met haar familie in Amerika had gebeld. En ze kreeg steeds vaker nachtmerries.

Nachtmerries, opnieuw beleven, negatief over jezelf denken, geen vertrouwen hebben in andere mensen, problemen krijgen in je relaties en op je werk.

Annemieke Kamstra noemt de symptomen op van mensen die in de kliniek komen met posttraumatische stressstoornis (PTSS) als gevolg van een trauma. Een trauma is als iemand geweld mee heeft gemaakt. Dat kan seksueel misbruik zijn, oorlogsgeweld, maar het kan ook gaan om bijvoorbeeld een ernstig auto-ongeluk.

Kamstra is GZ-psycholoog en promovendus traumagerelateerde stoornissen. De opvatting in de geestelijke gezondheidszorg is heel lang geweest dat je het mensen niet aan kan doen om zo diep te gaan. Uit angst voor wat dan wordt geopend en of dat wel goed is voor iemand.

Maar uit onderzoek blijkt dat het mijden ook niet helpt en dat mensen niet overspoeld worden door emoties die ze niet aankunnen als ze zo diep gaan. Mensen leren dat ze het kunnen verdragen.

Met 'imaginaire exposure' gaan ze hier aan de slag. Het begint dat je eerst je verhaal, je herinneringen, opschrijft. Dan lees je dat hardop voor. Dat voorlezen wordt opgenomen. En die opnames kun je in een aparte ruimte terugluisteren. Net zo vaak als nodig is. In de exposureruimte liggen bokshandschoenen, staat een hometrainer, maar ook een groot kussen om te knuffelen.

Mensen denken vaak dat ze het niet aankunnen, dat ze dan 'knettergek' worden, zegt Milou. Maar door de mensen heel bewust ook in het 'nu' te houden, merken ze steeds meer dat ze veilig zijn. Dat het voorbij is. Dan gaat de lading er steeds meer af.

Althea blijft bij de sessie met therapeut Milou Wiersum in haar stressbal knijpen. Met haar ogen dicht vertelt ze over hoe het zomer was, hoe ze als klein meisje buiten stond. Alle details moeten worden benoemd. Hoe vreselijk ook.

Dat gaat Milou soms bijna te ver, maar ze weet dat het helpt. En ze vindt het prachtig om te zien hoe sterk mensen dan zijn. Hoeveel beter het met haar gaat. Het trauma wordt niet weggehaald, maar de lading is eraf.

Althea voelt zich nu veel meer ontspannen. Ze durft haar gevoelens te tonen. Ze is benieuwd of haar bipolaire klachten straks ook afnemen. De vraag is of die ontstaan zijn door de vreselijke dingen die ze als meisje jarenlang meegemaakt heeft of dat ze dat al bij haar had.

Althea weet in ieder geval wel dat ze haar lichamelijk ook beter voelt. Ze heeft bijvoorbeeld minder pijnlijke gewrichten. Altijd een trauma wegdrukken, is hard werken voor je lichaam en al die stresshormonen die dan geproduceerd worden, doen een mens geen goed, is haar ervaring.

Milou vertelt dat ze ziet dat lichamelijke klachten, zoals astma, eerst erger worden, maar aan het eind van de therapie verminderen. Het verschil met andere klinieken is dat ze hier niet allen met het trauma aan de slag gaan, maar ook met emotieregulatie, zoals: wat zijn jouw waarden en hoe wil je verder leven als je de deur van de kliniek uitstapt.

Althea kijkt ernaar uit om naar huis te kunnen. Ze heeft haar monster opnieuw in de ogen gekeken. Ze voelt zich gelukkiger. En is eindelijk dat stuk spanning kwijt.

In het programma Fan binnenút is vanaf maandag 1 november meer te zien over de traumaverwerkingskliniek. Het komt om 17.15 uur bij Omrop Fryslân op televisie (en de hele avond ieder halfuur in de herhaling).