F-35 verstoort het leven van Friezen: stress, slapeloosheid, en visite onmogelijk

Ruim driekwart van de Friezen zegt sinds de komst van de F-35 meer en zwaarder geluid te horen van de straaljagers op vliegbasis Leeuwarden. Dit blijkt uit een enquête, uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien in opdracht van Omrop Fryslân.

Ook blijkt dat dit niet alleen geldt voor Friezen die dicht bij de basis wonen. Zelfs op plaatsen verder van de basis, zoals Dronryp, Wyns en Aldtsjerk, hoort een meerderheid van de mensen de vliegtuigen goed als ze in huis zijn.

De vliegtuigen horen is één ding, maar ook de overlast ervan is enorm toegenomen. Waar slechts 15 procent van de Friezen het geluid van voorheen de F-16's zou omschrijven als hinderlijk, noemt nu meer dan de helft van de mensen het geluid zo.

Opvallend is dat dit niet alleen geldt voor inwoners van Blessum, Deinum en Lekkum, de dorpen die dicht tegen de basis aanliggen. Zo zegt 41 procent van de inwoners van Harlingen, op 30 kilometer van de basis, dat ze het geluid als 'zeer erge overlast' ervaren: eenzelfde percentage als onder inwoners van Blessum.

Ook Holwerd, op 22 kilometer van het vliegveld, springt eruit. Hier omschrijft 61,2 procent van de inwoners het geluid als overlast, wat ongeveer gelijk ligt met de ervaring van inwoners van Lekkum.

Die overlast zorgt voor negatieve effecten op het dagelijks leven. Dat ervaren met name mensen die dicht bij de basis wonen. Zo'n 30 procent van de omwonenden zegt 'ja dit geluid beïnvloedt mijn leven negatief'.

Ook in plaatsen als Gorredijk, Harlingen en Holwerd zegt nog ruim een vijfde van de mensen echt een negatieve invloed op hun leven te ervaren door de geluidsoverlast. Zo voelen mensen zich erg beperkt in hun bewegingsvrijheid. In de zomer buiten zitten met de visite en een gesprek kunnen voeren is vaak niet mogelijk.

Kinderen en dieren schrikken van het geluid, vertellen deelnemers aan de enquête. Ook het thuiswerken kan flink bemoeilijkt worden door het dreunende geluid van de F-35's: mensen moeten hun online vergaderingen en telefoongesprekken pauzeren totdat de toestellen vertrokken zijn richting Noordzee.

Ook psychisch heeft de overlast zijn weerslag: mensen lijden aan slapeloosheid en worden gestrest, boos en nerveus van de situatie.

En toch heeft 80 procent van de deelnemers aan de enquête nooit een klacht ingediend bij Defensie. Een deel van hen heeft dat niet gedaan omdat ze geen overlast ervaren maar uit de reacties blijkt vooral dat mensen niet willen klagen en dat ze denken dat een klacht toch geen zin heeft.

Tjeerd Andringa, geluidsexpert aan Rijksuniversiteit Groningen, doet onderzoek naar de beleving van geluid en vindt het onverstandig om geen klacht in te dienen: "Ja, dien een klacht in, maar, houd het daar niet bij. Zorg ervoor dat die niet genegeerd wordt, dat-ie niet alleen maar opgeteld wordt."

Volgens Andringa moet er echt wat worden gedaan met de klachten en mogen de mensen dat ook eisen van wethouders en beleidsmakers. "Geluidsoverlast tast de kwaliteit van leven aan en dat moet het topic zijn en niet dat of de overheid zich aan de geluidsnormen houdt."

Andringa zegt dat in de omgevingswet de kwaliteit van de leefomgeving expliciet is beschreven: "Dat wil niet zeggen dat dat dan ook gaat gebeuren en daar moeten we als burgerij heel erg alert op zijn en zorgen dat we gebruikmaken van de mogelijkheden die er zijn en gewoon niet accepteren dat het slechter wordt."

De geluidsdeskundige is in opdracht van de provincie Noord-Holland en de gemeente Aalsmeer bezig om een geluidshinderbeleid op te zetten. Het doel daarvan is om de woon- en leefkwaliteit zo hoog mogelijk te houden, structurele geluidshinder te voorkomen en individuele bewoners instrumenten te geven om er zo goed mogelijk mee om te gaan.

Op dit moment is er al sprake van uitbreiding van het meetnet met mobiele meetpunten. Die meetpunten meten echter alleen of het geluid binnen de grenzen van de geluidswet valt. Ze zeggen niets over de ervaring die mensen hebben en hoe het hun leven beïnvloedt.

De meetpunten staan op dit moment ook alleen in plaatsen die dicht bij de basis liggen. Plaatsen zoals Holwerd en Harlingen, waar blijkens de enquête ook sprake is van overlast, hebben geen meetpunten.