Museale overslagmachine voor graan wordt in Franeker gerestaureerd

Het Maritiem Museum noemt de graanzuiger 'een prachtig voorbeeld van innovatie in de maritieme sector'. Aan het einde van de 19e eeuw kostte de overslag van graan veel mankracht. De uitvinding van de zogeheten 'graanelevatoren' maakte dat het werk van bootwerkers, zakdragers en graanwegers niet meer nodig was. De havenwerkers waren dan ook niet blij met de machine. Er kwamen talloze protesten, maar men kon de machines niet meer keren. Pas in de jaren 70 raakten de machines buiten gebruik.

Jitze Stiensma, projectmanager bij Talsma Shipyard, vertelt dat het vroeger een hele vooruitstrevende machine was. "Vroeger kwamen zeeschepen met graan aan in de haven van Antwerpen. Die schepen konden het binnenwater niet op. Dit is een overslagmachine, die op stoom loopt. De machine zoog de zeeschepen leeg en pompte het over naar de binnenvaartschepen. Zo kon het graan verder worden getransporteerd."

De graanzuiger van het Maritiem Museum is de enige die in Europa bewaard bleef. Daarom is het ook belangrijk dat hij wordt opgeknapt. "Het wordt een drastische restauratie," vertelt Stiensma. Dat moet ook wel, want de machine is al zo'n 100 jaar oud. "In zo'n acht-negen maanden moet de restauratie voltooid zijn."

Alleen al het laten afreizen van de machine naar Fryslân is al een behoorlijke klus. "Maar de tocht gaat goed: de sleepbootkapitein heeft veel ervaring. De machine is zo'n 30 meter hoog, het ponton waar 'ie op staat is 30 bij 10. Je moet bij bruggen dus wel goed opletten."

Pim Jansen is al 34 jaar schipper op de machine. "Ik ken de boot van de onderste bodemplaat tot het kraaiennest. De Stichting Rotterdamse Graanelevator is de beheerder, het is eigendom van het museum. Wij demonstreren bij grote stoomevenementen, maar verzorgen ook het onderhoud."

De machine ziet er op dit moment slecht uit, maar daar heeft Jansen wel een verklaring voor. "Ee zijn in de aanloop naar de restauratie al vijf jaar geleden gestopt met het onderhoud. De buitenkant verdient een likje verf, het is gewoon weer tijd voor een vakkundige benadering. De beurt wordt voor een groot deel betaald door de Vlaamse overheid, want daar komt het erfgoed oorspronkelijk ook vandaan."